Tại Trung Quốc, truyền thống lâu đời cho rằng gia đình hai bên nên hỗ trợ tài chính khi con cái kết hôn, đặc biệt là nhà trai thường tặng tiền cho nhà gái, được gọi là “giá cưới”. Giá cưới tượng trưng cho việc thiết lập hôn nhân và bù đắp cho gia đình cô dâu vì mất đi sức lao động của con gái. Đổi lại, nhà gái sẽ tặng của hồi môn cho con gái để mang về nhà chồng.
Hồi môn thường bao gồm các vật dụng cần thiết cho cuộc sống mới của cô dâu, cùng với một ít tiền mặt hoặc trang sức. Các mặt hàng, số lượng và giá trị của hồi môn thay đổi theo thời gian, vùng miền và tầng lớp xã hội, và quyền sở hữu hay sử dụng hồi môn cũng rất phức tạp.
Bi hài chuyện của hồi môn cho con gái đi lấy chồng ở Trung Quốc
Các bà mẹ Trung Quốc đang chuẩn bị của hồi môn “khủng”, nhằm mong con gái họ sẽ không bị nhà chồng “bắt nạt”. Ảnh: Sixth Tone.
Dù đôi khi bị coi là tàn tích phong kiến, hồi môn đang dần lấy lại vị trí trong xã hội Trung Quốc hiện đại. Các bậc cha mẹ chuẩn bị hồi môn cho con gái từ nhiều tháng trước đám cưới, thường mua các mặt hàng này tại chợ đồ cưới. Hiện nay, hồi môn mang tính biểu tượng hơn là thực tế, với mục đích trưng bày trong ngày cưới. Hầu hết các món đồ đều có màu đỏ tươi và mang chữ Hán “song hỷ lâm môn”, cùng các họa tiết truyền thống như uyên ương, rồng, phượng hoàng hoặc hoa sen hai đầu. Các vật dụng này phản ánh quan niệm truyền thống về phụ nữ là nội trợ và người chăm sóc gia đình, tranh ảnh chúc phúc chuyện sinh đẻ hoặc vật dụng như chậu tắm cho em bé. Ngoài ra, còn có những vật dụng để các nàng dâu hiếu thảo tặng bố mẹ chồng mới, như tất đỏ thêu chữ hạnh phúc.
Các cô dâu và mẹ của họ đều nhận thức rõ về các chuẩn mực giới tính truyền thống mà những vật dụng này đại diện. Dù các cô dâu trẻ thường phản đối, nhưng mẹ của họ lại khăng khăng rằng một của hồi môn đầy đủ thể hiện phép lịch sự truyền thống và sự giáo dục tốt, điều này giúp tạo hình ảnh tốt cho con gái trong mắt nhà chồng.
Theo Sixth Tone, một nhóm nghiên cứu đã phỏng vấn 25 bậc cha mẹ có con gái đã kết hôn và nhận thấy họ thường coi của hồi môn chỉ là một sự nhượng bộ mang tính thực tế đối với các chuẩn mực giới tính, chứ không phải là sự tán thành.
Một người được phỏng vấn chia sẻ: “Con gái tôi nói rằng những thứ này quá sến và không thể sử dụng trong tương lai. Nó thậm chí còn hỏi tôi liệu tôi có mong nó phải đảm nhận làm việc nhà mỗi ngày sau khi kết hôn hay không. Tất nhiên là tôi không mong vậy, nhưng đây là một phần của phong tục. Bố mẹ chồng của nó và những người khác sẽ nhìn thấy chúng trong ngày cưới. Nếu chúng không có ở đó, chúng tôi sẽ mất mặt lắm. Tôi không mong con gái phải dùng đồ vật này để phục vụ bố mẹ chồng, nhưng trong lễ cưới thì phải có chứ”.
Danh sách hồi môn không chỉ có các vật dụng truyền thống mà còn bao gồm tiền mặt. Theo truyền thống, gia đình cô dâu ít khi hỗ trợ tài chính cho cặp vợ chồng trẻ, ngoại trừ một số gia đình giàu có. Tuy nhiên, điều này đã thay đổi trong những năm gần đây. Hầu hết các bậc cha mẹ trung lưu mà chúng tôi phỏng vấn đều báo cáo rằng đã mua một lượng lớn trang sức vàng như một phần của hồi môn cho con gái họ.
Bi hài chuyện của hồi môn cho con gái đi lấy chồng ở Trung Quốc. Ảnh: IG.
Đôi khi, giá trị của những món quà này vượt quá giá trị của sính lễ từ gia đình chú rể. Một ước tính thường được đề cập là của hồi môn phải có giá trị gấp đôi giá cô dâu. Sự hỗ trợ tài chính và chuyển giao tài sản đáng kể này không chỉ thể hiện sự hỗ trợ của cha mẹ đối với cuộc sống tương lai của con gái họ mà còn thể hiện mong muốn con gái họ độc lập tài chính với nhà chồng và có tiếng nói hơn trong hôn nhân.
Wenjing, một người được phỏng vấn, cho biết cô có cảm xúc lẫn lộn về việc con gái mình, vốn đang là nghiên cứu sinh. Dù vui mừng vì con gái cuối cùng đã tìm được bạn đời, nhưng cô lo lắng rằng con gái có thể bị nhà chồng áp lực sinh con trước khi hoàn thành chương trình Tiến sĩ. Do đó, Wenjing quyết định tặng con gái một khoản hồi môn gấp đôi giá cô dâu để cải thiện địa vị của con gái và cho cô ấy tiếng nói hơn trong các quyết định về sinh đẻ sau này. Wenjing chia sẻ: “Con gái tôi không có nguồn thu nhập khi đang học. Nếu chồng chưa cưới đưa ra một giá cô dâu lớn, họ có thể đưa ra nhiều yêu cầu hoặc áp lực buộc nó phải sinh con trong khi vẫn đang học. Học lên Tiến sĩ cần rất nhiều công sức, nhưng chúng tôi hy vọng nó có thể phát triển cá nhân và có sự nghiệp riêng. Cho đến khi nó làm được điều đó, chúng tôi sẽ cho nó một khoản hồi môn lớn hơn để nó có thể đứng thẳng trước mặt bố mẹ chồng”.
Mẹ cô dâu thường đóng vai trò chính trong việc chuẩn bị hồi môn, cả về tài chính và tình cảm. Họ không chỉ xử lý và chuẩn bị các vật dụng mà còn giao tiếp với con gái và giúp con gái thích nghi với cuộc sống hôn nhân. Những người mẹ này có thể đồng cảm với hoàn cảnh của con gái và đôi khi thách thức các chuẩn mực gia trưởng truyền thống vì lợi ích của con gái.
Aiyun, một người được phỏng vấn, và chồng đã đồng ý rằng hồi môn của con gái phải bằng giá cô dâu. Tuy nhiên, chồng và bố chồng của Aiyun sau đó yêu cầu được tạm giữ một nửa số tiền hồi môn và giá cô dâu để đưa vào kinh doanh gia đình, một điều kiện được nhà chồng tương lai của con gái Aiyun chấp thuận. Nhưng Aiyun không đồng ý và nói: “Tôi không mong bạn chia tay số tiền một cách vui vẻ, nhưng chắc chắn bạn sẽ không lấy tiền của con chúng ta chứ? Khi con trai cả của chúng tôi kết hôn, bạn vui vẻ mua căn hộ cưới hỏi và trả tiền sính lễ cho cô dâu. Nhưng bây giờ đến lượt con gái, bạn lại nhẫn tâm!”
Aiyun đã đưa cho con gái tất cả tiền sính lễ, cùng với vàng và trang sức tích lũy qua năm tháng. Vai trò chính của mẹ trong việc chuẩn bị hồi môn và bảo vệ quyền lợi của con gái tạo điều kiện cho sự đoàn kết hơn giữa mẹ và con gái, thúc đẩy quá trình chuyển đổi của gia đình Trung Quốc từ chế độ gia trưởng, phụ hệ truyền thống sang chế độ song phương hơn.