Bánh ngải là một món ăn truyền thống trong các dịp lễ tết của người Tày, Nùng, không một người phụ nữ nào trong gia đình là không biết cách làm món bánh này.
Vùng đất nổi tiếng với những chiếc bánh ngải ngon nhất phải kể đến là Lạng Sơn, chúng thường được bày bán ở các phiên chợ vùng cao Tây Bắc, vừa mang lại lợi ích kinh tế mà vừa gìn giữ và phát huy tập tục văn hóa của dân tộc.
Bánh ngải được làm từ cây ngải cứu. Ngải cứu là một vị thuốc đông y nổi tiếng, thường mọc nhiều ở các vùng Cao Bằng, Lạng Sơn, Lai Châu, Lào Cai,… Ngải cứu có tác dụng an thần, kháng khuẩn, cầm máu, điều trị kinh nguyệt không đều hay các chứng về đường tiêu hóa, vì vậy một số nơi người ta trồng ngải cứu để làm món ăn hàng ngày như một cách điều dưỡng thân thể, tránh các bệnh vặt.
Ngải cứu vừa tốt vừa mọc nhiều như thế nên từ xa xưa người Tày, Nùng đã sáng tạo ra món bánh ngải nhân vừng dùng làm thực phẩm hàng ngày, vì họ phải đi làm xa, đường núi khó đi chập chùng, nên đem theo một bóc bánh ngải để ăn đỡ rất tiện lợi và hiệu quả.
Ngải cứu rất kén nếp, không phải loại nếp nào cũng làm ra được chiếc bánh ngải, bắt buộc phải dùng nếp hương không lẫn gạo tẻ. Đường chấm bánh cũng phải là đường phên vàng, ngọt, không sạn (đường này vừa tốt cho khí huyết vừa là loại thực phẩm dưỡng da rất tốt). Ngải cứu thì phải chọn lá non, lá tươi, không được dùng lá già, bánh sẽ không có màu đẹp và thơm.
Đem lá ngải rửa sạch rồi nấu với nước tro, phải là tro từ tre nứa hoặc tro vỏ đậu xanh. Lá ngải như rồi thì đem rửa sạch nước tro, nhặt bỏ xơ lá, vắt khô rồi đem vào cối giã nhuyễn.
Gạo được ngâm nước ấm khoảng 6 đến 8 tiếng, sau thì đem lên nấu chín, khi nấu phải thường xuyên thêm nước vào để xôi không bị khô. Xôi chín, ngay lúc còn nóng phải bỏ lá ngải đã giã từ trước bỏ vào xôi giã chung. Thường sẽ do đàn ông trong nhà giã liên tục từ 15 đến 20 phút.
Nhân bánh là vừng đen được rang chín giã nhỏ trộn với đường phên tan chảy và được gói vào bánh, thường người ta sẽ phết một lớp mật bong ngoài bánh để giữ độ dẻo thơm và không dình lại với nhau.
Bánh ngải là bánh chay, toàn được làm từ những thực phẩm tốt cho sức khỏe, nếu có thời gian bạn có thể làm tại nhà để bồi bổ sức khỏe cho gia đình trong giai đoạn này nhé.
Còn nếu đi du lịch vùng Tây Bắc thì đừng quên thưởng thức món chính gốc do người Tày, Nùng làm ra nhé!
