[REPOST]

Thế giới trong Mad Max có phải là hậu quả của một cuộc chiến tranh Hạt Nhân?

A: Steven Haddock

Không có chứng cứ rõ ràng để khẳng định, nhưng rất có thể là như vậy.

Trong phần mở đầu, tình hình có vẻ rất tệ, nhưng chưa phải là cái tồi tệ của ngày tận thế. Thế giới đối mặt với vấn đề thiếu hụt năng lượng, Max là người làm việc cho một chính phủ không tên có nhiệm vụ đảm bảo trật tự trị an trên những cung đường, giữ an toàn cho những chiếc xe vận chuyển nhiên liệu từ điểm khai thác đến nơi tập kết. Tuy nhiên, tới “Road Warrior”, khủng hoảng mới thực sự bắt đầu. Mọi quy chuẩn và đạo đức xã hội hoàn toàn không còn hiện hữu, mọi người làm tất cả vì sự sống còn của bản thân, tranh giành các nguồn lực cơ bản để sinh tồn.

Sự xuất hiện bất ngờ của những đứa trẻ trên một ốc đảo giữa sa mạc và chúng đang khắc khoải chờ đợi một “sự dẫn dắt” là những gì ta được biết trong “Thunderdome”. Những đứa trẻ có niềm tin vào một người vĩ đại nào đó sẽ đến và cứu chuộc chúng khi mọi thứ dần ổn định trở lại. Max nói với những đứa trẻ rằng giấc mơ đó sẽ không bao giờ có thể trở thành hiện thực bởi đạo đức và lòng khoan dung từ lâu đã chẳng còn tồn tại trên thế giới.

Và vì những lẽ đó, có vẻ như suy đoán của câu hỏi là đúng. Chiến tranh Hạt Nhân đối mặt với những chỉ trích gay gắt là bởi không thể nào kiểm soát được ảnh hưởng của bức xạ sau khi cuộc chiến kết thúc. Bức xạ hạt nhân gây nên rất nhiều hệ lụy khôn lường và đáng buồn là hầu như không một ai để tâm đến vấn đề đó.

Mad Max là những gì xảy ra sau một loạt những hỗn loạn bắt đầu từ bất ổn xã hội (khi các băng nhóm tội phạm không còn xem thượng tôn pháp luật ra gì nữa) cho đến thiếu hụt các nguồn năng lượng (dẫn đến thiếu lương thực và sự kết nối giữa mọi người với nhau) và, rất có thể, là một thảm họa sinh thái nào đó (mà đoán chừng là do biến đổi khí hậu nghiêm trọng dẫn đến hạn hán kéo dài và các nguồn nước sạch đã cạn kiệt). Về sau các cộng đồng dân cư trong Mad Max đã dần di chuyển về phía Bắc, là nơi dường như có thể sinh sống được.

https://qr.ae/pN2Mlc

Nếu Mad Max là một thế giới đã rơi vào mùa đông Hạt Nhân, tại sao mọi thứ lại tệ đi theo thời gian chứ không hề khá lên? Liệu bụi phóng xạ có khả năng biến mất và cuộc sống sẽ trở lại như trước?

A: Mark Hughes

Mad Max có bối cảnh hậu một cuộc chiến tranh Hạt Nhân trên quy mô toàn cầu, hệ quả từ vấn đề cạn kiệt tài nguyên và các nguồn năng lượng.

Mùa đông Hạt Nhân đã tác động tiêu cực đến rất nhiều khía cạnh cuộc sống trong thế giới Mad Max. Ảnh hưởng phóng xạ gây ra biến đổi khí hậu, tiêu diệt hệ sinh thái, cây trồng và mùa màng bị hủy hoại, đại dương ô nhiễm trầm trọng. Các sự kiện trong Mad Max diễn ra chỉ một thời gian ngắn sau khi chiến tranh Hạt Nhân kết thúc, theo phỏng đoán chỉ vài năm là cùng – phần phim đầu tiên nói rằng đã vài năm kể từ thời điểm “đó” diễn ra (nghĩa là tính từ lúc ta xem bộ phim), và các phần tiếp theo là những sự kiện chuyển tiếp sau khoảng sáu năm. Fury Road lấy bối cảnh một thập kỉ kể từ sự kiện gần nhất, dựa vào độ tuổi của các nhân vật, thì chính xác là mười sáu năm sau khi chiến tranh Hạt Nhân kết thúc.

Tuy nhiên, mùa đông Hạt Nhân không phải là tác nhân duy nhất dẫn đến sự suy tàn của thế giới trong Mad Max. Chiến tranh, mà cụ thể hơn là chiến tranh Hạt Nhân xảy ra khi các nguồn tài nguyên và năng lượng dần cạn kiệt, nhiều xã hội hiện đại sụp đổ, nạn đói bùng phát, khiến các cuộc chiến tranh giành tài nguyên và năng lượng nổ ra, và cuối cùng, sử dụng Hạt Nhân dẫn đến ngày tận thế toàn cầu. Nhiều khả năng sau cuộc xung đột Hạt Nhân đầu tiên, các cuộc xung đột tiếp theo vẫn tái diễn, thậm chí là xung đột Hạt Nhân giữa các cộng đồng dân cư với nhau.

Giả định thế này: có vẻ như Trung Quốc đã xâm lược vùng viễn Đông thuộc lãnh thổ Liên bang Nga, hòng chiếm lấy các vùng dự trữ dầu thô và khí đốt tại đó, dẫn đến một cuộc xung đột Hạt Nhân giữa hai quốc gia, và để củng cố vị thế đang dần suy yếu của mình, người Nga sẽ dùng Hạt Nhân để tấn công NATO và Hoa Kỳ, từ đó nổ ra một loạt các cuộc chiến tranh Hạt Nhân thứ cấp lẫn quy mô lớn giữa Nga và các nước phương Tây. Hậu quả là, hàng nghìn cuộc tấn công Hạt Nhân diễn ra trên diện rộng khắp trên đất liền, kéo theo đó là các cuộc tấn công Hạt Nhân từ các tàu ngầm mang đầu đạn trên biển.

Trong diễn biến sau đó hoặc cũng có thể là cùng lúc đó, các quốc gia sở hữu vũ khí Hạt Nhân khác cũng xảy ra các cuộc giao tranh. Ấn Độ và Pakistan sử dụng Hạt Nhân đáp trả nhau. Israel có thể cũng phải tham chiến, vì Trung Đông vốn là vùng có dự trữ dầu thô rất lớn và khi các nguồn năng lượng dần cạn kiệt, đây là khu vực dễ xảy ra bất ổn nhất; vì vậy, chiến tranh Hạt Nhân giữa Israel và các quốc gia láng giềng có thể nổ ra, hoặc giữa các quốc gia thuộc khu vực này chống lại sự xâm lược của các cường quốc Hạt Nhân trên thế giới. Nếu Trung Quốc gây chiến với Liên bang Nga để tranh chấp các nguồn năng lượng và dự trữ, thì rất có khả năng Triều Tiên sẽ tấn công Hàn Quốc để lợi dụng tình thế hỗn loạn đó chiếm lấy quyền kiểm soát các vùng canh tác lương thực và tài nguyên khác của Hàn Quốc, khi Triều Tiên dùng Hạt Nhân tấn công Hàn Quốc, phía Hoa Kỳ chắc chắn sẽ đáp trả bằng biện pháp tương tự (và nếu điều đó xảy ra, gần như cả Trung Quốc và Triều Tiên cũng sẽ không nương tay)

Vấn đề ở đây là, ta đang không nói về một cuộc chiến tranh Hạt Nhân duy nhất – dù rằng bấy nhiêu đó cũng đã đủ tồi tệ. Ta đang nói về hàng loạt cuộc chiến tranh Hạt Nhân, với những đầu đạn nhiệt hạch và hàng tấn bom mìn, kéo dài trong nhiều tháng hoặc thậm chí là hàng chục năm, tùy thuộc vào quy mô và số lượng các quốc gia tham chiến trong cuộc tấn công đầu tiên. Thế giới hiện có hơn mười bốn ngàn vũ khí Hạt Nhân, và đó là chưa kể đến số lượng hàng chục ngàn vũ khí Hạt Nhân khác đã được “cho ngủ yên” trong kho dự trữ quân sự của các quốc gia do những hiệp ước đã kí kết, số lượng vũ khí đó chắc chắn sẽ được đem ra tái khởi động để sử dụng trong trường hợp khủng hoảng bắt đầu xảy ra, ngay trước khi các cuộc chiến tranh Hạt Nhân bùng nổ.

Tác động của hàng chục ngàn vũ khí Hạt Nhân nổ ra trên khắp thế giới, hàng trăm, hàng ngàn quả cùng lúc phát nổ trong nhiều tháng hoặc nhiều năm, sẽ gây ra một thảm họa khủng khiếp khó có thể diễn tả được một cách đầy đủ. Nhưng hậu quả sau đó chắc chắc sẽ không chỉ đơn giản là thế giới sẽ rơi vào một “kỷ băng hà” trong thời gian ngắn – ta sẽ phải đối mặt với biến đổi khí hậu nghiêm trọng hơn nhiều, nền văn minh nhân loại và hành tinh này có thể sẽ sụp đổ hoàn toàn. Giờ hãy tưởng tượng biến đổi khí hậu sẽ kéo theo biến đổi khí hậu khác, mọi thứ diễn ra một cách đột ngột, các thành phố và đô thị lớn biến thành bình địa, các nền tảng công nghệ thông tin và điện tử viễn thông bị xóa sổ, phần lớn nhân loại đã diệt vong hoặc mất tích sau các cuộc chiến. Với tình trạng như vậy, khó mà có thể khiến mọi thứ trở lại như trước hoặc ít nhất là khá hơn chỉ sau một vài năm.

Với những người may mắn sống sót sau một loạt thảm họa, thì một vấn đề nghiêm trọng khác lại xuất hiện, và đó là những gì diễn ra trong thế giới Mad Max: ảnh hưởng từ bức xạ Hạt Nhân. Khi hàng chục ngàn vũ khí Hạt Nhân phát nổ, chúng sẽ tạo ra các đám mây phóng xạ khổng lồ và thải ra hàng triệu tấn bụi phóng xạ, bao phủ toàn thế giới, ảnh hưởng đến cả các vùng đất xa xôi mà trước đó không chịu tác động trực tiếp của chiến tranh Hạt Nhân. Úc và các đảo xung quanh là những nơi cuối cùng bụi phóng xạ sẽ tràn tới, do vị trí xa xôi hơn so với những khu vực khác trên Trái Đất. Vì vậy, các cư dân còn sống sót ở đây sẽ dần cảm nhận được tác động của bụi phóng xạ ngày càng lớn hơn, như đã giải thích ở trên, trong trường hợp chiến tranh Hạt Nhân bùng nổ với sự tham chiến của nhiều quốc gia trong một khoảng thời gian đủ dài.

Tổng hợp tác động từ biến đổi khí hậu, mùa đông Hạt Nhân và bụi phóng xạ trong nhiều tháng, hoặc tệ hơn là nhiều năm là ba yếu tố kinh hoàng nhất dẫn đến những gì ta thấy trong thế giới Mad Max. Không một chi tiết nào đem đến hy vọng rằng nhân loại sẽ trổi dậy một cách thần kì để xây dựng lại xã hội và khôi phục nền văn minh hàng ngàn năm từ đống tro tàn, sau một loạt thảm họa như biến đổi khí hậu dẫn đến cạn kiệt tài nguyên và các nguồn năng lượng, gây nên chiến tranh Hạt Nhân trên quy mô toàn cầu và sự diệt vong của hàng loạt nền văn minh tiên tiến trên khắp thế giới.

Những cộng đồng dân cư nhỏ còn sống sót có thể sẽ học được cách sinh tồn sau một thời gian nhất định, thành lập nên các xã hội thu nhỏ, cùng nhau canh tác, thu về số lượng lương thực đủ ăn và xây dựng đồn trú. Nhưng dị tật bẩm sinh, tuổi thọ ngắn, dinh dưỡng không đủ, điều kiện sống thiếu thốn, đất đai và thổ nhưỡng tiếp tục chịu ảnh hưởng vì bức xạ, ô nhiễm không khí… sẽ là các tác nhân khiến con người dần lụi tàn theo thời gian hoặc giả như các cộng đồng dân sống theo kiểu khép kín sẽ không có đủ sự đa dạng về di truyền để duy trì nòi giống.

Kịch bản lí tưởng nhất nhưng rất khó có thể xảy ra, ta có một nơi với cộng đồng dân cư đa dạng, đủ nguồn lực và điều kiện để tái thiết một xã hội tạm phát triển như cách đây một vài thế kỷ, thì vẫn sẽ cần hơn một thế hệ, chứ đừng nói là nửa thời gian của thế hệ đó, để có thể tiệm cận lại với “sự hưng thịnh mà ta có” hoặc “như trước đây”. Và như đã nói ngay từ đầu, thế giới trong Mad Max mới chỉ diễn ra trong vỏn vẹn mười sáu năm hoặc có khi là ít hơn, gần như là bất khả thi để một thế hệ mới tạo nên đột phá kéo con người khỏi bờ vực tuyệt chủng đang phải đối mặt.

Thế giới trong Mad Max là một thế giới cạn kiệt tài nguyên và các nguồn năng lượng, biến đổi khí hậu tàn phá hành tinh nghiêm trọng, dịch bệnh và chiến tranh Hạt Nhân toàn cầu gần như xóa sổ toàn bộ nhân loại. Vì vậy, trong khoảng thời gian quá ngắn như thế, và từ những sự kiện ta thấy trong Mad Max, gần như không có hy vọng xã hội loài người sẽ được tái thiết một cách hoàn thiện.

https://qr.ae/pN2uzI

A: Johan Torres

The Road Warrior và Beyond Thunderdome đều là những câu chuyện được thuật lại về các sự kiện đã diễn ra trước đó rất lâu. “Mad” Max Rockatansky là một huyền thoại, nhưng không phải là chứng nhân lịch sử. Đấy là lí do để hiểu toàn bộ những gì đã xảy ra, cần phải xem hết tất cả các phần phim.

The Road Warrior là quá trình hình thành nên Great Northern Tribe, từ lời kể lại của chính người thủ lĩnh, rất lâu sau khi các sự kiện chính diễn ra. Tương tự, Tomorrow-Morrow Land được lập nên như thế nào cũng được kể lại trong Beyond Thunderdome, cũng do chính người thủ lĩnh kể lại. Nền tảng của Mad Max là những câu chuyện sử thi như Virgil's Aeneid (n.d: sử thi Aeneid, Google để tìm hiểu thêm), không phải các văn kiện lịch sử.

Mad Max không phải là một cá nhân, con người nhất định, anh ta là một huyền thoại. Giống với Hercules, mỗi một nền văn hóa sẽ có một câu chuyện về Mad Max khác nhau. Max Rockatansky và thân phận thực sự của con người này cùng những chiến tích vĩ đại của anh ta (trong thế giới hư cấu mà Geogre Miller xây dựng) vẫn là một bí ẩn. Chỉ có một điều duy nhất có thể khẳng định, Mad Max là một huyền thoại có tầm ảnh hưởng lớn của thế giới hậu tận thế. Fury Road dù không đi theo hướng này nhưng Mad Max vẫn là một nhân vật được ca tụng trong dân chúng như một huyền thoại thông qua những câu chuyện tương đồng từ nhiều người khác nhau.

Thế giới trong Mad Max không nhất thiết phải tốt lên hay tệ đi, theo góc nhìn trung lập, mà chịu ảnh hưởng từ những người kể lại các câu chuyện đó. Bartertown gớm ghiếc và bẩn thỉu, nguồn năng lượng cung cấp cho thị trấn này là chất thải trực tiếp, theo nghĩa đen, lãnh đạo là một người Mỹ, ngay trên lãnh địa nước Úc, phản ảnh một xã hội Tomorrow-Morrow Land có lối sống hết sức man rợ và đầy những bất cập. Fury Road với những sa mạc và đồi cát trải dài vô tận, đầy ảm đạm và quạnh hiu, ngầm ám chỉ sự hủy diệt mà Immortal Joe đem đến khi hắn nắm quyền thống trị. Không gì có thể phát triển hay tiến bộ một khi Immortal Joe vẫn còn đó.

Thực tế thì, sẽ là một sai lầm khi tin vào mọi điều ta thấy trong thế giới Mad Max, từ sự kiện cho tới các nhân vật. Thần thoại và sử thi không phải là thứ để hiểu, và đừng cố hiểu làm gì.

https://qr.ae/pN2MEW