Chuyện kể (không) dành cho bé
—
Một Bà Mẹ
Nguyên gốc: chuyện cổ tích của Andersen
Một bà mẹ đang ngồi cạnh đứa con nhỏ. Bà rất buồn vì lo nó chết mất. Đứa bé xanh rớt, mắt nhằm nghiền đang thoi thóp. Thấy nó rên rỉ rất thiểu não, bà cúi xuống sát mặt nó, lòng se lại. Có tiếng gõ cửa. Một ông già nghèo khổ, trùm kín trong tấm chăn rách bước vào. Bên ngoài tuyết phủ khắp nơi, gió vun vút quất vào mặt. Ông già rét run cầm cập, ngồi xuống ru đứa bé. Mẹ nó đương nhóm lò hâm lại cốc sữa. Xong việc bà quay lại ngồi vào chiếc ghế cạnh ông già, nhìn đứa bé ốm yếu vẫn đang thoi thóp thở. Bà hỏi:
– Liệu nó có việc gì không? Thượng đế có tha bắt nó đi không?
Ông già – chính là thần chết lắc đầu một cách khó hiểu. Bà mẹ gục đầu xuống, nước mắt ròng ròng trên gò má. Đã ba hôm nay, bà không ngủ, người rã rời. Bà thiếp đi một tí, rồi chợt rùng mình vì rét bà choàng dậy.
– Đâu rồi nhỉ? Bà hoảng hốt kêu lên, mắt nhìn tứ phía. Ông già và đứa con bà biến đâu mất. Lão đã đem con bà đi rồi. Chiếc đồng hồ quả lắc vẫn tích tắc trong xó nhà.
Bà mẹ tội nghiệp vùng dậy chạy ra ngoài gọi con.
Một bà cụ mặc áo dài đen, ngồi giữa đám tuyết trên sân bảo bà mẹ:
– Tôi thấy thần chết mang con chị chạy đi rồi. Lão ta chạy nhanh hơn gió. Đã cướp ai đi, lão không bao giờ mang trả lại. Bà mẹ khẩn cầu:
– Xin cụ bảo tôi lão đi đường nào. Tôi sẽ đuổi kịp.
Bà cụ đáp:
– Được! Nhưng muốn ta chỉ đường, chị phải hát cho ta nghe tất cả những bài hát mà chị đã ru con chị. Ta đã được nghe chị hát ru con chị nhiều, ta rất thích. Ta là thần đêm tối. Ta đã từng trông thấy nước mắt chị tràn ra khi chị ru con.
Bà mẹ van vỉ:
– Tôi xin hát tất cả, sau đó bà chỉ đường giúp để tôi đuổi theo thần chết đòi lại đứa con tôi. Nhưng thần đêm tối chẳng nói gì. Bà mẹ vặn vẹo đôi tay, nước mắt đầm đìa, vừa nức nở vừa hát, tiếng nấc át cả lời hát.
Nghe hát xong, Thần đêm tối bảo:
– Rẽ sang phải rồi đi vào rừng thông tối om kia. Thần Chết mang con chị biến vào đấy.
Đến giữa rừng, gặp một ngã ba, bà mẹ phân vân không biết rẽ trái hay phải. Chỉ có một bụi gai không hoa, không lá, tuyết phủ đầy, cành nặng trĩu là xuống đến mặt đất. Bà mẹ hỏi:
– Có biết thần chết đem con ta đi lối nào không? Bụi gai trả lời:
– Có nhưng muốn tôi chỉ, bà phải ủ tôi vào lòng cho ấm lên. Tôi đang rét cóng, sắp thành băng đến nơi.
Bà mẹ ôm bụi gai vào lòng để sưởi ấm cho nó. Ngực bà gai đâm toé máu. Bụi gai nóng lại trổ hoa xanh tốt ngay giữa đêm đông giá lạnh. Được sưởi ấm rồi, bụi gai chỉ đường cho bà mẹ. Bà đến một cái hồ lớn, chẳng thấy có một bóng thuyền. Mặt hồ lớp băng mỏng quá không giẫm lên để đi được, nước hồ lại quá sâu không lội qua được. Bà mới cúi xuống để uống hết nước hồ. Bà cũng biết việc ấy là quá sức mình, nhưng vì quá đau khổ. Bà mong thượng đế cứu giúp.
Hồ nước bảo bà:
– Không làm thế được đâu. Ta thương lượng với nhau thì hơn. Tôi rất thích ngọc trai. Hai mắt bà là hai viên ngọc trai rất rất trong. Bà hãy khóc cho đến lúc rơi hai mắt xuống. Tôi sẽ đưa bà đến một cái nhà kính là nơi thần chết vun trồng các cây hoa, mỗi cây là một kiếp người.
Bà mẹ nức nở, nước mắt tầm tã, hai mắt theo dòng lệ rơi xuống đáy hồ hoá thành hai viên ngọc.
Bà được hồ nước nâng bổng lên và thoắt một cái đưa đến một ngôi nhà kỳ lạ, chẳng biết đấy là một quả núi với hang sâu rừng thẳm hay là một công trình tuyệt hảo, tuyệt mỹ của con người. Mắt bà không còn nên không trông thấy gì, bả hỏi:
– Có thấy thần chết đem con tôi đi đâu không?
Một bà già canh vườn ươm của thần chết nói:
– Thần chết chưa về đến đây. Bà làm thế nào mà đến được nơi này? Ai đã giúp bà?
– Thượng đế giúp – bà mẹ trả lời – Người đã thương tôi, vậy bà cũng rủ lòng thương bảo cho tôi biết con tôi ở đâu. Bà già nói:
– Tôi không biết mặt con bà. ở đây nhiều cây lắm. Mỗi cây tượng trưng sinh mệnh một con người. Chúng cũng có tim, tim chúng đập. Bà cứ lại gần các cây, nghe nhịp tim đập chắc bà sẽ nhận ra cây nào mang sinh mệnh con bà. Nhưng bà muốn tôi hướng dẫn thì bà trả ơn tôi cái gì nào?
– Tôi còn gì để cho bà nữa đâu! Bà mẹ trả lời.
– Bà có mớ tóc đen nhánh – bà già nói – bà cho tôi và nhận lại mớ tóc bạc của tôi.
– Nếu chỉ có thế thôi thì được – bà mẹ vội trả lời, rồi bà trao mớ tóc đen cho bà cụ và nhận lấy mớ tóc bạc.
Hai người bước vào vườn kính rộng lớn của thần chết. Nơi đây có rất nhiều cây cỏ đủ loại. Có những cây mộc lan hương mảnh dẻ, những bông thược dược to và mập mạp. Có những cây mọc dưới nước, cây xanh tươi, cây khô cằn, rắn quấn quanh gốc. Đây là những cây cọ, cây tiêu huyền, kia là đám mùi và xạ hương. Mỗi cây mỗi hoa mang một tên người, tượng trưng một kiếp người. Có những cây lớn trồng trong chậu nhỏ tí đang sắp làm vỡ chậu. Ngược lại có những cây bé con lại trồng trên những vuông đất rộng phủ rêu xanh mượt. Người mẹ đau khổ rạp xuống từng gốc cây, lắng nghe nhịp đập từng trái tim của chúng. Và giữa muôn vàn trái tim ấy bà nhận ra nhịp đập của trái tim con bà.
– Con tôi đây rồi! Bà reo lên,chìa tay trên một gốc kỵ phù nhỏ màu lam ốm yếu thân nghẹo sang một bên. Bà già ngăn lại:
– Đừng đụng vào hoa. Cứ đợi ở đây. Thần chết sắp về. Không cho Thần nhổ cây hoa này.
Ngay lúc đó một làn gió lạnh buốt nổi lên. Thần chết đã đến. Thần hỏi:
– Sao ngươi lại tìm được đến đây? Mà lại đến trước ta?
– Ta là mẹ! Bà mẹ trả lời.
Thần chết vươn bàn tay dài ngoẵng về phía cây hoa mảnh dẻ, bà mẹ vòng đôi bàn tay giữ lấy không cho Thần chết lấy.
– Ngươi không chống lại được ta đâu! – Thần chết nói và hà hơi vào tay bà mẹ, bà thấy lạnh buốt – Ta cũng chỉ tuân theo lệnh của thượng đế mà thôi. Ta trông nom khu vườn của người mang theo những cây cỏ ở đây lên trông trong vườn của thượng đế theo lệnh người. Còn sau đó trên ấy ra sao ta không biết.
– Trả con cho tôi! – Bà mẹ van xin và định túm lấy tay hai cây.
Thần chết bảo:
– Chớ đụng vào! Ngươi nói rằng ngươi đau khổ mà ngươi lại muốn làm cho một người mẹ khác phải đau khổ hay sao? Bà mẹ đau thương buông hai cây hoa ra
Thần chết nói thêm:
– Đây là đôi mắt của ngươi, ta thấy lóng lánh dưới đáy hồ ta vớt lên đấy. Ngươi hãy nhận lại. Và nhìn xuống đáy giếng gần đấy. Ta sẽ cho ngươi biết tên hai đứa trẻ có hai hai bông hoa ấy. Ngươi sẽ thấy rõ cả cuộc đời và quá khứ và tương lai của chúng, thấy rõ tất cả những gì mà ngươi định huỷ hoại. Bà mẹ nhìn xuống đáy giếng. Bà thấy một trong hai bông hoa ánh lên niềm vui đầy hạnh phúc, còn bông hoa kia thì hoàn cảnh trầm luân, khổ ải.
Thần chết nói:
– Cả hai kiếp hoa đều do Thượng Đế định đoạt cả.
Người mẹ hỏi:
– Thế hoa nào là hoa hạnh phúc, hoa nào là hoa bất hạnh?
Thần chết đáp:
– Ta không thể tiết lộ thiên cơ. Nhưng một trong hai bông hoa ấy chính là của con ngươi, là hình ảnh tương lai của nó. Bà mẹ gào lên:
– Một trong số chúng là đứa trẻ của tôi? Hãy cứu lấy đứa bé vô tội, hãy bảo vệ nó trước mọi khổ đau! Tôi sẽ để ngài mang nó đi, mang nó đến với vương quốc của cháu trời! Hãy quên những giọt nước mắt, những lời cầu xin và mọi thứ tôi đã nói và làm!
– Ta không hiểu – thần chết nói – Ngươi muốn ta mang đứa trẻ trả lại cho người, hay ta nên đi cùng nó đến nơi mà người chưa từng biết?
Người mẹ nắm đôi bàn tay mình, khuỵu gối và cầu nguyện với chúa trời:
– Đừng lắng nghe con nếu những điều khẩn cầu của con trái với ý người, vốn luôn là điều đúng đắn nhất! Con xin người!
Rồi bà gục đầu xuống.
Và thần chết đã mang đứa con của bà về xứ xa lạ đó.
—
Truyện này mình đọc trong sách Tiếng Việt của chương trình tiểu học ngày xưa mình theo. Trong sách đó, câu chuyện dừng lại khi bà mẹ trả lời thần chết “Ta là mẹ”. Có lẽ vì cái kết không rõ ràng và có phần hơi buông xuôi nên người biên soạn đã dừng ở một điểm gợi hình tượng hơn.
Ảnh: Mario Purisic
