Bệnh sởi “một người mắc có thể lây cho 12-18 người”, Bộ Y tế khẩn trương họp toàn quốc phòng chống

Dịch sởi có tốc độ lây “chóng mặt” hơn cả Covid-19

Tại cuộc họp hội nghị trực tuyến về công tác phòng, chống bệnh sởi diễn ra chiều 15/3 tại Bộ Y tế, bà Đào Hồng Lan, Bộ trưởng Bộ Y tế nhấn mạnh, số ca mắc sởi đang gia tăng trên toàn cầu. Tại Việt Nam, dịch sởi bùng phát theo chu kỳ mỗi 5 năm và hiện đã đúng vào chu kỳ dịch.

Theo bà Lan, chính vì vậy, Bộ Y tế tổ chức hội nghị nhằm khẩn trương, tập trung các giải pháp phòng chống dịch sởi. Bệnh sởi lây truyền nhanh qua đường hô hấp, 90% người có nguy cơ mắc nếu tiếp xúc với gần với người mắc, bệnh có thể gây ra biến chứng nguy hiểm, thậm chí tử vong.

“Bệnh nghiêm trọng ở trẻ nhỏ, suy dinh dưỡng, trong 5 năm qua dịch sởi bùng phát ở 103 quốc gia, nguyên nhân do tỷ lệ tiêm vaccine thấp (chỉ đạt hoặc thấp hơn 80%, so với yêu cầu cần đạt 95%). Sau khi tỷ lệ tiêm chủng giảm trong đại dịch Covid-19, các ca bệnh lại tăng đáng kể vào năm 2023 và 2024. Tại Việt Nam, tình hình biến đổi khí hậu làm cho dịch bệnh diễn biến phức tạp, số ca ghi nhận so với giai đoạn trước đây tuy có giảm nhưng chu kỳ 5 năm 1 lần thì đây là chu kỳ dịch bùng phát”, bà Lan nhấn mạnh.

Bộ trưởng Bộ Y tế cho biết, từ đầu năm 2025 đến nay, cả nước có gần 40.000 người nghi mắc sởi, 5 trường hợp tử vong. Đặc biệt thời tiết hiện nay dễ mắc bệnh, chính vì vậy Bộ có cuộc họp trực tuyến để tập trung phòng chống dịch.

Tại cuộc họp, ông Hoàng Minh Đức, Cục trưởng Cục Phòng bệnh (Bộ Y tế) đánh giá, có nhiều ổ dịch nhỏ vào bệnh viện điều trị gây lây chéo tại viện. Bệnh sởi có tốc độ lây rất nhanh.

“Cứ 1 ca bệnh sởi có thể lây cho 12 – 18 ca khác trong quá trình bệnh, trong khi 1 ca Covid-19 chỉ lây từ 2 – 5 ca. Nói vậy để cho thấy tốc độ lây lan dịch sởi rất nhanh. Chỉ có thể cắt đứt được sự lây truyền trong cộng đồng khi miễn dịch bảo vệ đặc biệt cần đạt 95%. Tỷ lệ tiêm chủng vaccine phòng bệnh sởi hiện thấp, miễn dịch trong cộng đồng không đạt mức có thể ngăn ngừa dịch bệnh. Một bộ phận người dân chủ quan, lơ là, không đưa trẻ đi tiêm chủng vaccine đầy đủ, đúng lịch”, ông Đức đánh giá.

Cục trưởng Cục Phòng bệnh dự báo dịch sởi có xu hướng chung giảm nhưng chưa dừng lại, các tỉnh, thành cần hết sức thận trọng, đặc biệt các tỉnh miền núi có nhiều đồng bào dân tộc thiểu số, điều kiện tiếp cận dịch vụ y tế khó khăn, tốc độ tiêm chủng thấp hơn số ca mắc.

Dịch sởi: “Đi qua đầu giường của bệnh nhân sởi cũng có thể bị lây”

Trao đổi với PV Dân Việt, PGS.TS Trần Đắc Phu, nguyên Cục trưởng Cục Y tế Dự phòng (hiện được đổi tên thành Cục Phòng bệnh – Bộ Y tế), cho biết, sởi là bệnh lây qua đường hô hấp, lây lan rất nhanh. Người không có miễn dịch (không được tiêm vaccine hoặc chưa từng mắc sởi) mà tiếp xúc với bệnh nhân sởi thì gần như đều bị lây.

“Người ta vẫn nói “đi qua đầu giường của bệnh nhân sởi cũng có thể bị lây”. Bên cạnh đó, mọi người mắc sởi đều có triệu chứng, không như một số bệnh khác có người lành mang trùng. Trong lịch sử, thế giới đã chứng kiến nhiều đợt bùng phát dịch sởi. Gần đây nhất là vào năm 2014, dịch bùng phát trên toàn thế giới và cả tại nước ta”, ông Phu nói.

Ông Phu đánh giá, dịch sởi bùng phát theo chu kỳ mỗi 5 năm và hiện đã đúng vào chu kỳ dịch, nguy cơ dịch sởi bùng phát tại nước ta là rất cao.

Tại cuộc họp trực tuyến, Bộ Y tế đề xuất UBND tỉnh, thành phố cần:

Khẩn trương tổ chức, ưu tiên đảm bảo nhân lực, hậu cần, kinh phí, vật tư, thiết bị để đẩy nhanh tiến độ chiến dịch tiêm chủng vaccine phòng, chống bệnh Sởi, phải hoàn thành trong tháng 3/2025.

Thường xuyên đánh giá diễn biến tình hình dịch bệnh sởi, đặc biệt nơi có tỷ lệ tiêm vaccine phòng bệnh sởi thấp để tổ chức chiến dịch tiêm vaccine phòng bệnh sởi theo hướng dẫn của Bộ Y tế, không để bùng phát dịch sởi trong thời gian tới.

Đảm bảo triển khai an toàn, hiệu quả chương trình tiêm chủng mở rộng, tiêm bù, tiêm vét cho các đối tượng chưa tiêm/tiêm chưa đầy đủ mũi vaccine sởi. Tùy theo điều kiện thực tế, đặc thù của mỗi địa bàn để tổ chức các hình thức tiêm chủng phù hợp như tiêm chủng lưu động tại các khu cộng đồng dân cư, tiêm chủng ngoài giờ hành chính.

Giao trách nhiệm cho chính quyền các cấp, các ban, ngành, đoàn thể tại cơ sở phối hợp, hỗ trợ ngành Y tế tăng cường rà soát, quản lý đối tượng tiêm chủng và không bỏ sót các trường hợp chưa được tiêm chủng đầy đủ vắc xin phòng bệnh sởi, nhất là tại các nơi có nguy cơ bùng phát dịch, nơi có tỷ lệ tiêm chủng thấp.

Tăng cường thông tin, truyền thông, tuyên truyền vận động người dân bằng các biện pháp phù hợp với các đối tượng khác nhau nhất là đồng bào dân tộc thiểu số để chủ động thực hiện các biện pháp phòng, chống bệnh sởi và đưa trẻ đi tiêm chủng đầy đủ, đúng lịch theo hướng dẫn của ngành y tế.

Đối với Sở Y tế các tỉnh, thành phố:

Đề xuất UBND tỉnh ưu tiên bố trí nguồn lực đẩy nhanh tiến độ chiến dịch tiêm chủng vaccine phòng, chống bệnh sởi, huy động xã hội hóa, doanh nghiệp hỗ trợ vaccine; tổ chức hội nghị cảnh báo nguy cơ bùng phát bệnh sởi cho các trường học, doanh nghiệp, vận động tiêm chủng đầy đủ, cảnh báo nguy cơ biến chứng sau mắc bệnh sởi.

Đẩy nhanh tiến độ triển khai chiến dịch tiêm vaccine phòng, chống bệnh sởi năm 2025 trên địa bàn, ưu tiên tiêm cho trẻ ở các huyện đang có nhiều ca mắc hoặc nghi mắc sởi; đồng thời phải tiếp tục triển khai hiệu quả công tác tiêm chủng mở rộng, tổ chức tiêm bù, tiêm vét vaccine phòng bệnh sởi cho các trẻ chưa được tiêm hoặc chưa tiêm đủ các mũi vaccine.

Căn cứ nguồn lực và tình hình mắc, nghi mắc sởi tại mỗi địa phương để có thể áp dụng hình thức triển khai tiêm chủng phù hợp như tiêm chủng lưu động, tiêm chủng tại nhà nhằm nhanh chóng bao phủ vaccine đạt được miễn dịch trong cộng đồng.

Không để tình trạng thiếu kinh phí, thiếu thiết bị, vật tư y tế, không đủ nhân lực y tế làm trì hoãn, chậm tiến độ tiêm bù, tiêm vét vaccine phòng bệnh sởi; trường hợp vượt thẩm quyền giải quyết các khó khăn này, cần báo ngay Chủ tịch UBND tỉnh để giải quyết.

Đẩy mạnh công tác truyền thông phòng, chống dịch sởi trong cộng đồng, áp dụng các hình thức tuyên truyền đa dạng, phù hợp với người dân, nhất là với đồng bào dân tộc để vận động người dân đưa con em đi tiêm chủng đúng lịch, đủ liều vaccine phòng bệnh sởi và đi khám, chữa bệnh kịp thời khi có các dấu hiệu mắc bệnh sởi.

Huy động sự tham gia các ban ngành và cộng đồng, phối hợp các biện pháp y tế và biện pháp xã hội trong công tác phòng, chống dịch sởi, đảm bảo quyền được bảo vệ sức khỏe của trẻ em, tất cả các cháu mắc sởi, nghi mắc sởi không chỉ được chăm sóc y tế, mà còn đảm bảo dinh dưỡng, giữ ấm, không để xẩy ra tình trạng các trẻ mắc sởi, nghi mắc sởi diễn biến xấu do thiếu chăm sóc y tế, không đủ dưỡng chất.

Ứng dụng mạng xã hội, thành lập các nhóm hỗ trợ kỹ thuật qua mạng xã hội, tăng cường hoạt động khám chữa bệnh từ xa, phân công bác sĩ có kinh nghiệm tuyến trên hỗ trợ kỹ thuật cho tuyến dưới, đặc biệt ưu tiên cho các trạm y tế xã, y tế thôn bản ở khu vực vùng núi, đi lại khó khăn.