Miễn học phí: “Hướng tới nền giáo dục hiệu quả, chất lượng nhưng chi phí rẻ”

Miễn học phí tạo sự công bằng trong hưởng thụ giáo dục

Trong phiên họp ngày 28/2, sau khi nghe báo cáo của Chính phủ về khả năng cân đối tài chính trong và sau quá trình tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, Bộ Chính trị quyết định miễn toàn bộ học phí từ mầm non đến hết THPT công lập trên phạm vi cả nước bắt đầu từ tháng 9/2025.

Thông tin này nhận được quan tâm trong dư luận. Theo đánh giá của nhiều chuyên gia, đây là một chính sách hợp lòng dân, nhất là đối với những gia đình khó khăn, gia đình ở vùng sâu, vùng xa được tiếp bước đến trường. Điều này cũng thể hiện tính ưu việt của chế độ, tạo sự công bằng trong việc hưởng thụ giáo dục cho tất cả học sinh.

Trao đổi với PV báo Dân Việt, đại diện Trường Đại học Hồng Đức, Thanh Hóa đánh giá: “Miễn học phí là một chủ trương hoàn toàn đúng, thể hiện tính ưu việt. Đây cũng là mong muốn từ lâu của Đảng và Nhà nước ta nhưng tình hình phát triển kinh tế có những khó khăn nên chưa thực hiện được. Tại thời điểm này, nguồn lực đã có nên miễn học phí cho học sinh các cấp học được triển khai. Quyết định này phù hợp với lòng dân, nhiều gia đình có hoàn cảnh khó khăn có thể tự tin hơn để đầu tư vào những vấn đề khác cho con em và cuộc sống. 

Bộ Chính trị quyết định thực hiện miễn toàn bộ học phí cho học sinh từ mầm non đến hết THPT công lập trên phạm vi cả nước cộng với Thông tư 29 quy định dạy thêm, học thêm sẽ là động lực giúp các em học sinh phát huy khả năng tự học, yêu thích đến trường.

Giám đốc Sở GDĐT Hà Nội Trần Thế Cương cũng chia sẻ, quyết sách của Bộ Chính trị về việc miễn học phí cho học sinh tiếp tục khẳng định chủ trương đầu tư cho giáo dục là quốc sách hàng đầu. Đây là quyết sách nhân văn, bảo đảm cơ hội học tập tốt nhất cho học sinh ở mọi địa bàn, độ tuổi, tạo nền móng vững chắc để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực.

Hà Nội hiện có quy mô giáo dục lớn nhất cả nước với hơn 2,3 triệu học sinh. Miễn học phí sẽ khiến tăng ngân sách Nhà nước nhưng việc này là cần thiết, bảo đảm công bằng trong tiếp cận giáo dục, góp phần giảm gánh nặng học phí với các gia đình vùng khó khăn. Sở GDĐT Hà Nội đang khẩn trương tham mưu thành phố sẵn sàng triển khai quyết sách này.

Bên cạnh đó, học sinh các trường dân lập, tư thục sẽ được cấp bù bằng mức học phí của trường công lập theo quy định của pháp luật; phần chênh lệch học phí giữa trường công lập và dân lập, tư thục sẽ do gia đình học sinh chi trả. Như vậy, học sinh được hưởng lợi như nhau, không phân biệt trường công và trường tư.

Hướng tới một nền giáo dục hiệu quả, chất lượng nhưng chi phí rẻ

GS.TS Phạm Tất Dong, Cố vấn Hội Khuyến học Việt Nam với gần 70 năm gắn bó ngành giáo dục cũng vui mừng, ủng hộ trước chính sách lớn có ý nghĩa với hàng triệu học sinh ở khắp các vùng miền trên cả nước. 

“Việc miễn học phí từ mầm non đến THPT là một nỗ lực, cố gắng rất lớn của Nhà nước, sự quan tâm của Đảng với sự nghiệp giáo dục. Chính sách này cũng phù hợp với xu thế chung của thế giới hiện nay, khi nhiều quốc gia đều hướng tới miễn học phí bậc phổ thông. Chúng ta đang hướng tới một nền giáo dục hiệu quả, chất lượng nhưng chi phí rẻ. Là người dạy học lâu năm, tôi rất hoan nghênh chính sách này”, GS Phạm Tất Dong bày tỏ.

GS.TS Phạm Tất Dong cũng cho rằng, khi kết thúc bậc THCS, bên cạnh nhóm học sinh học tiếp THPT, cũng có không ít em rẽ hướng sang con đường giáo dục nghề nghiệp. Nhà nước cũng cần tạo mọi điều kiện để những học sinh học nghề được hưởng những chính sách ưu đãi như học sinh học THPT.

Bên cạnh những chính sách về miễn học phí, theo GS.TS Phạm Tất Dong, ngành giáo dục cũng như Nhà nước cũng cần đặc biệt quan tâm việc mở rộng hệ thống trường lớp công lập, đặc biệt ở các cấp học đã phổ cập giáo dục. 

“Khi chúng ta phổ cập giáo dục đến đâu thì trường công phải đáp ứng đủ nhu cầu học đến đó. Hiện nay các chính sách về quy hoạch còn thiếu đồng bộ, tình trạng thiếu trường lớp tại các thành phố lớn còn nan giải. Người làm quy hoạch không phải người làm giáo dục, người làm giáo dục lại không được làm quy hoạch. Nhiều dự án nhà chung cư được mọc lên san sát nhưng lại thiếu trường học, dẫn đến nhiều người mua nhà một nơi nhưng phải đi xin học nơi khác trái tuyến”, GS Phạm Tất Dong nói.

Miễn học phí là chính sách lớn có ý nghĩa nhân văn nhưng song song với đó cần kiểm soát tốt việc thu “phụ phí” tại các trường học, ở nhiều nơi đây mới là khoản tiền lớn phụ huynh phải đóng góp. Là vấn đề không mới, nhưng đầu năm học nào tại các địa phương cũng vẫn xảy ra tình trạng lạm thu, trên mạng xã hội, phụ huynh vẫn chụp ảnh cả danh sách dài các khoản thu ngoài học phí lên đến hàng triệu, thậm chí gần chục triệu đồng mỗi kỳ học. 

Việc thu các khoản ngoài học phí có thể nhân danh hội cha mẹ học sinh, phụ huynh không tự nguyện cũng được vận động, nhiều người để tránh ảnh hưởng đến con em mình thì “nhắm mắt” nộp tiền cho đủ. Do đó, ngành giáo dục cần quản lý chặt và xử phạt nghiêm tình trạng lạm thu tại các cơ sở giáo dục để tránh những áp lực không đáng có cho phụ huynh.

Theo thống kê của Bộ GDĐT, hiện cả nước có 23,2 triệu học sinh (chưa bao gồm học sinh học tại các trung tâm giáo dục nghề nghiệp và giáo dục thường xuyên). Trong đó có 3,1 triệu trẻ mầm non dưới 5 tuổi; 1,7 triệu trẻ mầm non 5 tuổi; 8,9 triệu học sinh tiểu học; 6,5 triệu học sinh THCS và 3 triệu học sinh THPT. Ước tính, ngân sách Nhà nước phải chi trả để thực hiện chủ trương miễn học phí cho các đối tượng nêu trên khoảng 30 nghìn tỷ đồng.

Đánh giá về tác động của chính sách, đại diện Bộ GDĐT cho rằng, học phí ảnh hưởng tới hầu hết các gia đình và là vấn đề dư luận xã hội quan tâm mỗi khi bắt đầu năm học mới. Việc mở rộng đối tượng miễn học phí ảnh hưởng đến cân đối ngân sách nhà nước. Bên cạnh đó, việc miễn học phí đối với học sinh cấp THPT (lớp 10 đến lớp 12) có thể ảnh hưởng tới định hướng phân luồng học sinh sau THCS trong việc lựa chọn học lên THPT hay lựa chọn học nghề.

Tuy nhiên, nếu thực hiện chính sách miễn học phí cho toàn bộ trẻ em mầm non đến THPT trên cả nước sẽ góp phần quan trọng làm tăng chất lượng giáo dục, được sự đồng thuận cao của xã hội, phù hợp với ưu việt của chế độ, chủ trương của Đảng, Nhà nước đối với giáo dục và phù hợp với xu thế chung của các nước phát triển.