Vì sao người Pháp lại gọi người Đức là “Bosch” trong Thế chiến thứ nhất? Từ này bắt nguồn từ đâu vậy?
A: Eòghann Peadarson
Đánh vần tiếng Pháp của Bosch là Boche. Boche ở đây có nghĩa là caboche, bắp cải, một từ địa phương thường được dùng ở miền Bắc nước Pháp. Thực tế thì từ để chỉ bắp cải, cabbage (tiếng Anh), và cabáiste (tiếng Ireland) cũng bắt nguồn từ từ này (tuy nhiên bây giờ thì người Pháp đã chuyển sang gọi bắp cải là chou). Từ cũ caboche chỉ còn được sử dụng ở những vùng nói tiếng Pháp Norman, ví dụ như ở Quần đảo Eo biển.
Bản thân caboche cũng là một từ có khía cạnh lịch sử lâu đời, có nguồn gốc từ tiếng Latinh “caput”, có nghĩa là cái đầu, sau này chuyển nghĩa thành người dẫn đầu, hoặc thủ lĩnh (trong tiếng Ý – capo, tiếng Catalan – cap, tiếng Pháp – chef) hoặc sự kết thúc (trong tiếng Tây Ban Nha cũng như tiếng Catalan). Về cơ bản, từ caboche gợi cho chúng ta đến một vật hình tròn và to lớn như cây bắp cải, hay như một cái đầu vậy.
Cụm từ “Les Boches”, số nhiều, được dùng trong tiếng Pháp (đồng thời cũng được sử dụng trong tiếng Anh nhưng ít thông dụng hơn) như một cụm từ mang ý nghĩa tiêu cực để chỉ người Đức. Sự so sánh người Đức với cây bắp cải này được bắt nguồn từ:
• việc quân lính Đức thường đội mũ bảo hiểm tròn (thỉnh thoảng có kèm theo một chóp nhọn trên đỉnh, do đó ta có từ Pickelhaube – “mũ bảo hiểm có gai”), ngụ ý rằng người Đức có cái đầu to, tròn, và do đó khá ngu ngốc (cũng giống như từ blockhead trong tiếng Anh hoặc dunderheid trong tiếng Scotland vậy), hoặc
• việc người Đức thường ăn rất nhiều bắp cải, ám chỉ rằng họ nhàm chán và thiếu tinh tế (từ Kraut trong tiếng Anh mang ý nghĩa tiêu cực để chỉ người Đức cũng đến từ việc người Đức thường ăn Sauerkraut, bắp cải chua)
Việc sử dụng “les Boches” như một từ mang ý nghĩa tiêu cực để chỉ người Đức được thông dụng hoá vào Thế chiến thứ nhất năm 1914-18 ở Pháp, rồi được sử dụng bởi người Anh do có hàng trăm ngàn binh lính Anh chiến đấu ở miền bắc nước Pháp giáp Bỉ vào thời điểm ấy. Tình cảnh của thời đại bấy giờ khiến những từ miệt thị người Đức trở nên phổ biến hơn bao giờ hết (ví dụ như Jerry, Kraut, Hun), và Boche chỉ là một trong số đó. Báo chí ở Pháp và ở Anh thời ấy đều sử dụng những ngôn từ hết sức châm biếm đối với những nước ở thế thù địch, ví dụ như những từ mang tính phân biệt chủng tộc, điều sẽ hoàn toàn không được chấp nhận trong xã hội hiện nay. Tuy nhiên, từ Boche trong tiếng Anh theo ý nghĩa này được sử dụng ít dần đi sau khi Thế chiến thứ nhất kết thúc, và đến nay chỉ còn tồn tại trong lịch sử gắn liền với giai đoạn ấy.
Tuy từ “Boche” như một từ tiêu cực để chỉ người Đức thường được gắn liền với Thế chiến thứ nhất, theo như tôi hiểu thì khởi nguồn của nó trong tiếng Pháp còn xa hơn thời ấy rất nhiều. Để nói cho chính xác thì cụm từ này xuất hiện từ chiến tranh Pháp-Phổ năm 1870-1871, khi Pháp bị đánh bại và phải cắt vùng Alsace-Lorraine cho Đức. Chiến tranh Pháp-Phổ đánh dấu sự thống nhất của nước Đức như một đế chế, đồng thời cũng là một nỗi sỉ nhục vô cùng to lớn của nước Pháp. Việc cụm từ này được sử dụng phổ biến trở lại sau hơn 40 năm, trong Thế chiến thứ nhất, có thể có liên quan tới một sự kiện đã bị lãng quên dưới bóng của những thiệt hại và mất mát mà Pháp phải chịu trong 4 năm khủng khiếp ấy: nhiều người Pháp đã coi Thế chiến thứ nhất như một cơ hội để trả thù những thiệt hại và sỉ nhục mà họ đã phải chịu trong trận chiến Pháp-Phổ.
Vậy đấy, đó là cách một từ mang nghĩa tiêu cực trong xuất hiện từ cuộc chiến Pháp-Phổ năm 1870-1871 đã được sử dụng trong Thế chiến thứ nhất năm 1914-1918, và đã dần được phổ biến từ tiếng Pháp sang tiếng Anh.
https://qr.ae/pNKAYR
