Ngứa ngáy, nổi mề đay toàn thân do nhiễm độc nhôm
TS, bác sĩ Nguyễn Trung Nguyên – Giám đốc Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai cho biết, Trung tâm vừa tiếp nhận và điều trị cho 1 bệnh nhân bị nhiễm độc nhôm do dùng phèn chua chữa hôi nách nhiều năm.
Bệnh nhân là bà M.T.L (sinh năm 1960, quê ở Thanh Hóa). Hai tháng trước khi nhập viện, bệnh nhân liên tiếp xuất hiện tình trạng ngứa lòng bàn chân, tay, toàn thân mà không có các nốt ban hay sẩn mề đay. Bệnh nhân đã đi khám nhiều nơi, cả các chuyên khoa điều trị dị ứng không đỡ.
Phèn chua là muối sunfat kali nhôm. Ảnh minh họa BSCC
Tại Bệnh viện Bạch Mai, sau khi khai thác tiền sử bệnh tật và các thói quen hàng ngày, biết bệnh nhân sử dụng phèn chua nhiều năm để chữa hôi nách, các bác sĩ đã chỉ định xét nghiệm kiểm tra.
Kết quả xét nghiệm cho thấy nồng độ nhôm trong máu và nước tiểu cao hơn mức cho phép. Theo tiêu chuẩn nồng độ nhôm trong máu không được quá 12mcg/lít và nước tiểu phải dưới 12mcg/24h. Nhưng bệnh nhân M.T.L có chỉ số trong máu 12,5mcg/lít và nước tiểu 47,37mcg/24h.
Điều đặc biệt, chức năng thận của bệnh nhân vẫn bình thường, nghĩa là nồng độ nhôm trong cơ thể tăng không phải do suy thận.
Bệnh nhân cho biết, khoảng 10 năm nay, bệnh nhân thường xuyên sử dụng phèn chua rang lên, tán bột và bôi nách ngày 2 lần để chữa hôi nách. Đây là một mẹo chữa dân gian được nhiều người sử dụng, lan truyền, bà cũng làm theo mà không hề biết lại bị nhiễm độc.
Sau thời gian điều trị gần 1 tháng từ 17/6 đến 12/7, tình trạng bệnh nhân M.T.L đã được cải thiện. Bệnh nhân được ra viện, uống thuốc ngoại trú và khám lại định kỳ.
Tại sao dùng phèn chua chữa hôi nách lại nhiễm độc nhôm?
TS Trung Nguyên cho biết: “Phèn chua là muối sunfat kali nhôm. Tuy nhiên, đây là lần đầu tiên Trung tâm tiếp nhận ca nhiễm độc nhôm từ bên ngoài xâm nhập qua da và nguyên nhân lại từ một thứ rất quen thuộc, thông dụng, được sử dụng rộng rãi”.
Theo TS Nguyên, trên thực tế, hợp chất nhôm vẫn được sử dụng để bào chế và chữa bệnh như các thuốc bao bọc niêm mạc dạ dày tá tràng để điều trị các bệnh lý dạ dày, chữa mùi hôi cơ thể.
Nhôm và các hợp chất của nhôm cũng thường được dùng trong chất phụ gia thực phẩm, trong dược phẩm, trong các sản phẩm tiêu dùng (như đồ dùng nhà bếp) và trong xử lý nước uống (các chất lắng lọc nước…).
Tuy nhiên, theo các nghiên cứu cho đến nay, lượng nhôm vào cơ thể từ những nguồn này là không đáng kể, nếu những vật dụng, phụ gia, dược phẩm được sản xuất đúng theo tiêu chuẩn và sử dụng đúng chỉ định, liều lượng.
Khi nhôm vào cơ thể thì tích lũy và gắn chặt ở xương, nên việc đào thải, khai trừ nhôm ra khỏi cơ thể rất khó khăn và mất nhiều thời gian. Bên cạnh đó, nhiễm độc nhôm gây bệnh thiếu máu nhược sắc hồng cầu giống như bệnh thiếu sắt nhưng chữa không tác dụng.
Gây chứng nhuyễn xương (osteomalacia), bệnh lý não (biểu hiện rối loạn về phát âm, nói khó, nói lắp, câm, bất thường điện não, giật cơ, co giật, sa sút trí tuệ, khó giữ tư thế và thăng bằng).
Dùng phen chua chữa nôi nách là mẹo dân gian mà nhiều người vẫn sử dụng. Ảnh minh họa
“Từ trước đến nay, nhiễm độc nhôm thường xảy ra trong môi trường lao động nghề nghiệp, các ngành công nghiệp. Người hay phải tiếp xúc với nhôm, hít phải bụi nhôm, tiếp xúc và nuốt phải. Những người bị suy thận, chạy thận nhân tạo nguy cơ nhiễm độc nhôm cao hơn.
Trường hợp nhiễm độc nhôm qua da còn chức năng thận hoàn toàn bình thường như bệnh nhân M.T.L rất hiếm gặp”, TS Nguyên nhấn mạnh.
TS Nguyên phân tích thêm, theo Ủy ban Châu Âu, các sản phẩm chăm sóc da, mỹ phẩm chứa nhôm với hàm lượng không quá mức sau đây thì không có nguy cơ nhiễm độc nhôm: Các sản phẩm ngăn mồ hôi hoặc khử mùi không phải dạng xịt (nhôm không quá 6.25%), các sản phẩm ngăn mồ hôi hoặc khử mùi dạng xịt (nhôm không quá 10.60%), kem đánh răng (nhôm không quá 2.65%) và son môi (nhôm không quá 0,77%).
Trường hợp bệnh nhân T.L đã dùng phèn chua rang khô lên và tán bột bôi, ở đây hàm lượng nhôm rất cao, lại bôi nhiều năm, có thể không tránh khỏi có lúc da bị viêm, mụn hoặc vết xước,…nên nhôm càng dễ hấp thu vào cơ thể. Đây có lẽ là các lý do dẫn tới nhiễm độc nhôm.
BS Nguyên khuyến cáo với phèn chua, người dân có lẽ không nên bôi kéo dài trên da, nên dùng các sản phẩm chăm sóc da thì có hàm lượng nhôm thấp hơn nhiều.
Người bị bệnh dạ dày tá tràng thì nên đi khám bệnh và được bác sỹ kê đơn an toàn, không tự dùng các thuốc bảo vệ niêm mạc dạ dày kéo dài, đặc biệt khi có suy thận.