Nguyễn Ánh và sự hỗ trợ của ngoại quốc trong chiến tranh với Tây Sơn và các vùng đất đã cắt cho nước ngoài
Từ trước khi Nguyễn Ánh cầu viện Xiêm La năm 1784 và gửi Hoàng tử Cảnh làm con tin (lúc này chưa phải hoàng tử vì Nguyễn Ánh chưa phải vua) cho Giám mục Bá Đa Lộc đưa sang Pháp cầu viện, thì Nguyễn Ánh đã nhờ sự giúp đỡ của phương Tây nhiều lần để chống lại nhà Tây Sơn.
Trận Thất Kỳ Giang năm 1782, Nguyễn Ánh đã nhờ được sự tham chiến của 2 tàu Bồ Đào Nha và 3 tàu chiến Pháp do sỹ quan Pháp Manuel chỉ huy. Tuy nhiên chiến dịch này Nguyễn Ánh vẫn bị thủy quân Tây Sơn tiêu diệt hoàn toàn và Manuel tử trận. Gia Định thất thủ
Sau đó Nguyễn Ánh sang Xiêm La và cầu viện Xiêm La giúp, với việc Nguyễn Ánh dâng cây vàng lá bạc cho Xiêm chấp nhận trở thành chư hầu Xiêm. Quân Xiêm tiến vào Nam Bộ, lực lượng của Nguyễn Ánh dẫn đường, Mỹ Tho về phía tây rơi vào tay quân Xiêm La; quân Xiêm cướp của giết người, hãm hiếp phụ nữ khắp nơi. Trận Rạch Gầm Xoài Mút, quân viễn chinh Xiêm La bị Tây Sơn tiêu diệt hoàn toàn trên một nhánh sông Tiền Giang.
Sau đó Nguyễn Ánh lưu vong gần 2 năm bên Xiêm, làm ruộng với hơn 1000 lính Việt ở ngoài thành Bangkok và đi theo vua Xiêm đánh nhau với quân Miến Điện
Trong lúc đó Bá Đa Lộc ở Pháp thay mặt Nguyễn Ánh ký hiệp Vesailles với Pháp, theo đó Pháp giúp Nguyễn Ánh 4 tàu chiến frigate, 1450 bộ binh, 200 khẩu pháo để đánh Tây Sơn. Giá phải trả là chủ quyền Côn Đảo và Đà Nẵng phải nhượng vĩnh viễn cho Pháp, Nguyễn Ánh phải trả lại 4 tàu mỗi năm 1 chiếc và cung cấp quân nhu khi Pháp có chiến tranh ở Viễn Đông. Pháp được độc quyền ngoại thương ở VN. Hiệp ước ko được phía Pháp thực hiện do Cách mạng Pháp bùng nổ năm 1789. Tuy nhiên hiệp ước để di họa về sau khi người Pháp dùng hiệp ước để đòi hỏi lãnh thổ VN, mặc dù bị khước từ nhưng từ đó Pháp xác định VN thuộc lợi ích của Pháp trong chiến lược bành trướng thuộc địa
Bá Đa Lộc vẫn tự chạy vạy tư bản Pháp và các quan chức thuộc địa Pháp ở Viễn Đông được tàu chiến, súng đạn, một số sỹ quan và binh lính Pháp cùng tiền bạc để trở về giúp Nguyễn Ánh
Số người Pháp này giúp Nguyễn Ánh mở xưởng đóng tàu, đúc súng, đắp thành kiểu Vauban là Gia Định và Diên Khánh cũng như huấn luyện lục quân và Hải quân theo kiểu châu Âu.
Thông qua những người này Nguyễn Ánh mua được 10,000 khẩu súng hỏa mai đá lửa (finlock musket) và 1000 viên đạn nổ cho súng thần công bằng tiền bán mía đường và lúa gạo thu được ở Nam Kỳ
Các sĩ quan Pháp chỉ huy các chiến hạm kiểu Tây của Nguyễn Ánh tham chiến trong trận Thị Nại, Philippe Vannier và Baptiste Chaigneau sau này trở thành quan chức trong triều đình Huế
Người Pháp còn giúp Nguyễn Ánh thực hiện 1 thủ đoạn tuyên truyền đối với dân Nam Bộ: Một ông già tóc vàng da trắng (một giám mục Pháp) bay từ trời xuống trên một khối cầu lớn (khinh khí cầu) và trao một Thanh kiếm cho Nguyễn Ánh đang quỳ phía trước và tuyên bố Ánh được trời trao cho quyền làm vua trước sự chứng kiến của đám đông dân chúng. Đây là lần đầu tiên khí cầu được sử dụng ở Việt Nam
Khi nghe tin Nhà Thanh xâm chiếm Bắc Kỳ, Nguyễn Ánh đã gửi 50 vạn thạch lương theo đường biển tặng quân Thanh nhưng bị bão nhấn chìm hết
Sau khi đánh bại Tây Sơn, để cảm ơn sự hỗ trợ của các nước láng giềng, Nguyễn Ánh đã cắt nhượng vùng Ba Thắc cho vua Ang Eng của Cao Miên. Nguyễn Ánh cắt vùng Trấn Ninh trao cho Lào, việc này cũng là tín hiệu từ bỏ ảnh hưởng truyền thống của Đại Việt ở Lanxang cho Xiêm, ngay sau đó cả 3 vương quốc Lào đều trở thành thuộc địa của Xiêm cho đến thời Pháp thuộc
