Đây là một câu hỏi cần một chút kiến thức về lịch sử. Tôi sẽ vẽ lại bức tranh lịch sử tổng quát, và sau đó chúng ta sẽ tranh luận để làm rõ thêm về các chi tiết.
Khái niệm mở đầu quan trọng nhất là Kiev Rus, một thực thể chính trị từng tồn tại ở châu Âu từ hơn 1000 năm trước, bao trùm lên phần lớn nước Nga, Ucraina và Belarus hiện đại. Mặc dù ban đầu Rus do người Viking thành lập để kiểm soát các tuyến thương mại quan trọng từ Baltic, dọc theo các con sông nội địa tới những khu rừng và đồng cỏ rộng lớn ở vùng trung tâm, nhưng cuối cùng họ đã hợp nhất với người Slav cổ đại (bao gồm cả người Phần Lan). Biên giới thay đổi thường xuyên bởi nhiều cuộc chiến tranh, đặc biệt là mặt trận phía tây (với người Ba Lan, người Litva, người Đức) hoặc phía nam (với các kị binh du mục).
Sự phân liệt lớn nhất đã đến bởi cuộc xâm lăng của người Mông Cổ từ phía đông, thế lực đã chinh phục trung tâm của Rus và chia cắt người Slav Đông thành 3 nhóm phát triển độc lập:
- Người Nga (ở phía bắc, tuyên bố mình là thế lực kế thừa Rus).
- Người Ucraina (ở phía nam, bao gồm cả Kiev, cái nôi của Rus).
- Người Belarus (ở phía tây, còn được gọi là “Bạch Nga” để phân biệt với người Nga do Mông Cổ kiểm soát ở phía đông).
Ba thực thể trên tương ứng với danh hiệu của các Sa hoàng với tư cách là người cai trị của “ba tộc Nga”:
- Đại Nga (phía bắc, bao gồm cả Matxcova và St. Petersburg).
- Tiểu Nga (tức Ucraina, bao gồm kinh đô ban đầu của Rus là Kiev).
- Bạch Nga (tức Belarus).
Kể từ đó đã xảy ra vô số cuộc chiến tranh, thay đổi biên giới, khác biệt tôn giáo, nhưng nếu không có cuộc xâm lăng của Mông Cổ thì có lẽ Nga, Ucraina, Belarus đã không bị chia tách thành những thực thể riêng biệt như ngày nay.
Đối với nước Ucraina hiện đại, tôi không phải chuyên gia về những vấn đề này, nhưng có vài điểm tôi muốn lưu ý:
- Bán đảo Crime trong lịch sử là nơi sinh sống của các kị binh du mục với truyền thống riêng của họ (người Tarta). Stalin dã trục xuất họ tới Siberi trong thời kỳ Chiến tranh Thế giới thứ 2, dẫn đến một số lượng lớn người Nga đã tới để thay thế (mặc dù người Tarta sau đó cũng dần quay trở lại). Crime vốn không thuộc Ucraina cho tới năm 1954, khi Liên Xô chuyển giao nó sang cho Ucraina như một đơn vị hành chính tự trị.
- Phần còn lại của Ucraina tuy thuộc về người Ucraina, nhưng lại chịu sự chi phối mạnh mẽ từ các nước láng giềng từng cai trị họ: phía tây có cảm tình với châu Âu, phía đông có sự gần gũi với Nga, nhưng trên tất cả họ đều mang bản sắc Ucraina.
Như vậy, bản sắc của Ucaina có thể để từ cảm giác họ là hậu duệ thực sự của Vương quốc Rus cổ đại, cảm giác họ đã bảo vệ người dân Slav khỏi những kẻ du mục xâm lăng (hoặc trộn lẫn với họ), cho tới cảm giác độc lập không dự trên một “bản sắc Rus” nào cả mà là mong muốn có được một vị trí như một quốc gia thuộc văn hóa châu Âu.
Tôi rất hân hạnh được lắng nghe các chuyên gia trong lĩnh vực lịch sử này, đặc biệt là những người đến từ Ucraina để chỉnh sửa bất cứ sai lầm nào trong phân tích của tôi.
*******************************************
Ảnh: Bản đồ sắc tộc Đế quốc Nga (phía bên châu Âu). Có thể thấy tỉ lệ dân số có khoảng 50% dân tộc Nga, 20% dân tộc Tiểu Nga (Ucraina) và 5 % dân tộc Bạch Nga (Belarus).
Các dân tộc khác cũng được nhắc tới, sau này đã tách khỏi Đế quốc Nga để trở thành các nước độc lập hoặc nước cộng hòa trong Liên bang Xô viêt như dân tộc Ba Lan, Gruzia, Armenia, Tartar (sau này thành Azerbaijan), Turk (sau này thành Kazakhstan), Estonia, Litva, Phần Lan, Rumani …vv.