Trong trong nhiều năm – thực tế là nhiều thập niên – Thụy Điển và Phần Lan đã cùng liên kết về lòng trung thành với nhau, cũng như sự không liên kết quân sự mà họ ấp ủ.
Tuy nhiên, trong những tháng gần đây, các cuộc thăm dò cho thấy cả hai quốc gia ngày càng quan tâm đến việc gia nhập NATO, riêng người Thụy Điển luôn mong muốn làm như vậy hơn những người láng giềng Phần Lan của họ. Tuy nhiên, đối với Thụy Điển, câu hỏi vẫn là làm thế nào để gia nhập liên minh quân sự mà không làm mất lòng thêm một bộ phận dân chúng còn lưỡng lự, chứ chưa nói đến phản ứng của Moscow. Và bây giờ, có vẻ như cuối cùng các điều kiện đã hội đủ — hầu như Thụy Điển không cần nỗ lực gì.
Khi nói đến triển vọng gia nhập NATO, số phận của Phần Lan và Thụy Điển từ lâu đã gắn bó với nhau, với sự hiểu biết rằng nếu chọn gia nhập NATO thì hai nước sẽ cùng gia nhập. Trong nhiều thập niên, người Thụy Điển đã tán thành gia nhập NATO nhiều hơn (so với Phần Lan), với các cuộc thăm dò trong những năm gần đây liên tục cho thấy sự ủng hộ từ 30% trở lên, mặc dù có sự phản đối tương đối cao. Ở Phần Lan, sự ủng hộ gia nhập NATO vẫn ở mức dưới 30%.
Trên thực tế, các đảng viên Đảng Dân chủ Xã hội cầm quyền lâu đời của Thụy Điển đã sử dụng Phần Lan như một lá chắn thuận tiện trong các vấn đề về NATO. Họ có thể cam kết rằng nếu Phần Lan quyết định tham gia liên minh, thì tất nhiên, Thụy Điển sẽ cân nhắc triệt để vấn đề, làm thế họ cảm thấy an toàn vì biết rằng một sự thay đổi ở Phần Lan như vậy khó có thể xảy ra. Bằng cách đề cập đến người Phần Lan, họ có thể tránh được một vấn đề có thể gây chia rẽ nội bộ đảng và làm nước Nga tức giận.
Việc Vladimir Putin tấn công Ukraine đã thay đổi sự cân bằng đáng tin cậy này. Tháng 12 năm ngoái, Bộ Quốc phòng Phần Lan đã công bố cuộc khảo sát thường niên về an ninh quốc gia, với tỷ lệ ủng hộ tư cách thành viên NATO là 24% – một mức tăng nhỏ so với báo cáo trước đó. Bây giờ, tức là chỉ 4 tháng sau, sự ủng hộ đã tăng lên 68%, đáng kinh ngạc, và quốc hội Phần Lan dự kiến sẽ nghe các quan chức tình báo thông báo tóm tắt về tư cách thành viên NATO tương lai trong tuần này, với chỉ một số thành viên bày tỏ sự phản đối.
Thủ tướng Phần Lan Sanna Marin cho biết trong tháng này rằng chính phủ của bà “sẽ kết thúc cuộc thảo luận trước giữa mùa hè”, cuộc thảo luận năm nay cũng diễn ra chỉ vài ngày trước Hội nghị thượng đỉnh của NATO tại Madrid.
Bà Marin và chính phủ trung tả của bà dường như không nản lòng trước việc người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov và người phát ngôn Bộ Ngoại giao Nga Maria Zakharova đã tuyên bố “những hậu quả” nếu Phần Lan (và Thụy Điển) gia nhập NATO. Công chúng Phần Lan cũng vậy.
Việc Phần Lan đảo ngược lập trường đối với vấn đề gia nhập NATO thật là bất thường. Thực tế là bất thường đến mức chính phủ Thụy Điển đang phải vất vả để hiểu được điều đó. Nhưng nó cũng mang lại cho Thụy Điển cơ hội đáng kinh ngạc nhất về khả năng gia nhập NATO.
Đi đầu trong vấn đề này, Phần Lan hiện đang mạnh mẽ bước về phía trước, giúp Thụy Điển không gặp khó khăn khi phải vượt qua trở ngại về vấn đề NATO. Phần Lan thậm chí còn thu hút đòn đánh rất đáng sợ mà cho đến nay không chỉ bao gồm các lời đe dọa mà còn là các cuộc tấn công mạng nhằm vào các bộ ngoại giao và quốc phòng của nước này.
Tất nhiên, Nga đang thực hiện phần việc của mình bằng cách chứng minh cho tất cả mọi người thấy rằng họ không phải là một quốc gia mà người ta có thể mong đợi mối quan hệ thiện chí. Như Bà Marin đã nhận xét trong tháng này, Nga không phải là nước láng giềng “như chúng tôi đã nghĩ”.
Để vận may của Thụy Điển được trọn vẹn, Hội nghị thượng đỉnh tại Madrid của NATO sắp diễn ra vào tháng 6, tại hội nghị, liên minh sẽ trình bày khái niệm chiến lược mới của mình – chiến lược phòng thủ trên thực tế được cập nhật một lần trong một thập niên hoặc lâu hơn. Việc giới thiệu hai thành viên mới đang trong quá trình xin gia nhập, và là những thành viên cực kỳ đáng chấp nhận, sẽ phục vụ tốt cho NATO.
Phần Lan, về phần mình, sẽ giống như một quốc gia đã đưa ra quyết định khôn ngoan vì lợi ích an ninh của mình, một quyết định dựa trên sự thay đổi sâu sắc của nhiều hoàn cảnh. Thụy Điển có thể tham gia liên minh gần như một cách bí mật mà hầu như không phải làm công việc chính trị khó khăn nào. Cho đến nay, tất cả những gì Thụy Điển đã làm là tuyên bố rằng họ sẵn sàng xem xét tư cách thành viên NATO, trong khi các đảng viên Đảng Dân chủ Xã hội cầm quyền đã quyết định tiến hành “đánh giá an ninh”.
Hãy so sánh điều này với việc thúc đẩy, vận động hành lang, cầu xin, cải tổ, đầu tư và đào tạo mà các quốc gia Baltic và mọi thành viên NATO thời hậu Chiến tranh Lạnh khác phải thực hiện để được kết nạp. Chỉ đơn giản là nhận được lời mời, điều này kích hoạt sự hòa nhập của các ứng viên vào liên minh, đã khiến họ mất nhiều năm. Đối với Thụy Điển và Phần Lan, khoảng thời gian từ khi gửi đơn đăng ký cho đến khi nhận được lời mời khó có thể kéo dài hơn một vài tuần.
Điều không thể nghi ngờ là các quốc gia thành viên của NATO sẽ chào đón Thụy Điển và Phần Lan một cách dứt khoát, nếu hai nước quyết định trở thành thành viên. Cả hai đều là những nhà nước pháp quyền vững chắc và sẽ tăng thêm sức mạnh quân sự cho liên minh – dù cho chi tiêu quốc phòng thiếu hụt của Thụy Điển trong những năm gần đây. Vì vậy, các nước anh em địa chính trị này luôn có vị thế tốt hơn các nước Baltic, vốn phải vượt qua những nghi ngờ và thách thức nghiêm trọng về khả năng sẵn sàng quân sự trước khi được gia nhập liên minh 18 năm trước.
Tất nhiên thủ tướng Thụy Điển Magdalena Andersson và chính phủ của bà vẫn có thể quyết định rằng họ không quan tâm đến NATO. Nhưng đó sẽ là một sai lầm không thể khắc phục. Thụy Điển, quốc gia đã hàng chục năm nằm trong rào cản về tư cách thành viên NATO, đang đứng trước một quy trình đăng ký hấp dẫn đến mức hầu như không thể từ chối.
Đối với Thụy Điển việc gia nhập NATO chưa bao giờ dễ như bây giờ.
Nguồn: Sweden wins the NATO lottery
By Elisabeth Braw
Ảnh: Tại thủ đô Stockholm, Thụy Điển, ngày 13/4/2022, thủ tướng Thụy Điển Magdalena Andersson, (trái), và Thủ tướng Phần Lan Sanna Marin trước cuộc họp để quyết định nên gia nhập NATO hay không.
