Đó là một phần nội dung câu trả lời buổi họp báo tại Phủ tổng thống khi phóng viên Robert Richards của tờ Thời báo Copley hỏi Tổng thống Dwight Eisenhower rằng, “Thưa ngài Tổng thống, ngài có thể vui lòng bình luận về tầm quan trọng chiến lược của Đông Dương đối với thế giới tự do hay không? Tôi nghĩ là người dân nước ta vẫn còn mù mờ về vấn đề này lắm”. Câu trả lời của Eisenhower trở thành kinh điển.
Eisenhower trả lời, “Tôi biết, anh có lý do khi đưa ra câu hỏi như vậy. Trước tiên, nói chung là, Đông Dương cung cấp nguyên liệu mà thế giới cần. Sau đó, có khả năng giúp nhiều người thoát khỏi chế độ độc tài vô nghĩa khi so sánh với thế giới tự do. Cuối cùng, ta có các cân nhắc rộng hơn, tuân theo nguyên tắc tạm gọi là ‘học thuyết domino’. Ta có một hàng quân cờ domino, khi đánh đổ con cờ đầu tiên, rất nhanh sau đó, con cờ cuối cùng cũng sụp. Vì vậy, ta có thể nói, thời khắc sự sụp đổ bắt đầu cũng là lúc nó gây ảnh hưởng sâu sắc nhứt.
Bây giờ, đối với lý do đầu tiên, 2 trong số các nguyên liệu từ Đông Dương mà thế giới sử dụng là thiếc và vonfram. Chúng rất quan trọng. Tất nhiên còn có những đồn điền cao su, v.v. Sau đó, là dòng người vượt biên tỵ nạn khỏi sự thống trị của chủ nghĩa độc tài, Châu Á, sau tất cả, đã mất khoảng 450 triệu người vào tay chế độ độc tài Cộng sản, và ta đơn giản là không thể chịu được những tổn thất lớn hơn. Nhưng khi ta đi đến cùng của chuỗi sự kiện, việc mất Bán đảo Đông Dương, Miến Điện, Thái Lan, và Nam Dương, không chỉ gây ra những bất lợi mà ta sẽ phải gánh chịu khi bị cắt đứt nguồn cung vật liệu, mà ta còn nói về hàng triệu, hàng triệu người sắp trở thành nạn nhân.
Cuối cùng, địa chánh trị đóng vai trò rất lớn. Đông Dương là bàn đạp để tấn công chuỗi phòng thủ đảo Nhật Bản, Formosa, Philippines và tiến về phía Nam, đe dọa Úc và New Zealand. Về khía cạnh kinh tế, mất Đông Dương là mất đi khu vực tiêu thụ hàng hóa từ Nhật Bản như là một trung tâm thương mại lớn mà tới lượt Nhật Bản, sẽ chỉ có một nơi trên thế giới để giao thương — đó là hướng tới các quốc gia Cộng sản để mưu sinh.
Vì vậy, hậu quả khi đánh mất Đông Dương là khôn lường đối với thế giới tự do”.
Một tháng sau, pháo đài của Pháp ở Điện Biên Phủ thất thủ. Sau khi Pháp bị đánh bại, thuộc địa cũ dành lại được độc lập nhưng bị chia cắt, những người cộng sản do Hồ Chí Minh lãnh đạo được trao quyền kiểm soát miền Bắc Việt Nam trong khi một chánh phủ phi cộng sản được thành lập ở miền Nam.
Trong những năm tiếp theo, “học thuyết domino” do Eisenhower đưa ra (lo ngại rằng khi các quốc gia cộng sản hóa, sẽ kích hoạt hiệu ứng domino khiến các nước láng giềng cũng trở thành quốc gia cộng sản) đã trở thành nền tảng cho chánh sách đối ngoại thời Chiến Tranh Lạnh của Hoa Kỳ đồng thời được những người kế nhiệm sử dụng để biện minh cho quá trình leo thang nhằm ngăn chặn chủ nghĩa cộng sản ở Việt Nam và các nơi khác trên toàn cầu.
Bài bình luận về “học thuyết domino” của Dwight D. Eisenhower diễn ra vào ngày 7 tháng 4 năm 1955, cách đây 68 năm./.
