Sau khi trải qua quá trình phỏng vấn dài hơi, tôi có một cơ hội việc làm với tiền lương cao hơn 5%.
Không phải con số lớn lắm, nhưng vẫn khoảng vài ngàn đô mỗi năm.
Người quản lý có vẻ tốt. Trên giấy tờ, mọi thứ về công ty cũng trông rất tuyệt.
Nhưng tôi vẫn không thể rũ bỏ hết những lo lắng. Lỡ như cuối cùng tôi lại ghét những trách nhiệm mới thì sao? Lỡ như quản lý và tôi không hợp nhau thì sao? Lỡ như tôi không phù hợp với văn hóa công ty thì sao? Lỡ như tôi bị quản lý vi mô thì sao?
Lỡ như? Nếu như? Giả dụ như?
Nỗi sợ phải thay đổi quá lớn. Khiến tôi chùn chân.
Nỗi sợ hãi và cảm xúc cá nhân đã che mờ phán đoán của tôi, tạo ra quá nhiều sức nặng cho những tiêu cực tiềm ẩn và tôi có lẽ đã đưa ra một quyết định sai lầm.
Đó là một sai lầm thông thường mà mọi người thường gặp phải. Và nó xuất hiện ở rất nhiều quyết định khó khăn trong đời sống cá nhân cũng như là công việc của chúng ta.
Lo ngại rủi ro (sợ mất mát) là một chủ đề được nghiên cứu nhiều ở giới học thuật bởi vì nó nằm ngay đường biên của quá trình đưa ra quyết định thiếu sót của con người chúng ta.
Giờ thì – vui vẻ một chút.
Bạn có hai tình huống khó xử sau:
Một:
Một chiếc tàu đang chạy trên đường ray có khả năng sẽ qua hai hướng khác nhau. Thắng của tàu bị hỏng và nó không thể nào đi chậm lại.
Nếu tiếp tục đi thẳng, chiếc tàu sẽ tông chết 4 người công nhân đang làm việc trên đường ray.
Bạn có thể không cần làm gì cả và để tàu tiếp tục chạy.
Hoặc – bạn có thể kéo đòn bẩy để chuyển hướng con tàu sang đường ray thứ hai, lúc này thay vì 4 người, tàu sẽ chỉ tông chết 1 nhân viên đang làm việc trên đường ray thứ hai này.
Không còn lựa chọn nào khác.
Bạn sẽ làm gì?
Hai:
Một trường hợp khác của vấn đề trên.
5 người đàn ông đang làm việc trên một đường ray đơn. Tàu đang lao về phía họ.
Bạn đứng ở trên cầu vượt phía trên đường ray.
Bạn có thể không làm gì và để mọi chuyện tiếp tục.
Hoặc bạn có thể đẩy một người xuống cầu, giết người đó, nhưng cứu được 5 người còn lại.
Bài toán Trolly Dilemma nổi tiếng này là cốt lõi của một nghiên cứu mới về sử dụng ngoại ngữ hay đổi kha năng đưa ra quyết định (Nguồn: Your Morals Depend on Language. Costa, Foucart, Hayakawa, Heafner (2014) + Jann Ingmire Using a foreign language changes moral decisions, U. Chicago news)*
*https://news.uchicago.edu/…/using-foreign-language…
Vậy điều gì đã xảy ra với bài thử nghiệm trên?
Trong hai tình huống trên, hầu hết mọi người sẽ sẵn lòng kéo đòn bẩy ở tình huống số 1.
Nhưng sẽ không thực hiện việc đẩy người xuống cầu trong tình huống thứ 2.
Nhưng trong những tình huống này – quyết định cho kết quả tốt nhất rõ ràng là hi sinh một người vì những người còn lại.
Thử nghiệm này dẫn đến một câu hỏi sâu hơn là liệu chúng ta sẽ cho phép cảm xúc ảnh hưởng lên quyết định của chúng ta như thế nào, điều này rất quan trọng bởi một vài quyết định tệ nhất, gây ra nhiều tổn hại nhất mà chúng ta đưa ra trong cuộc đời của mình sẽ được quyết định bởi cảm xúc, hơn là bởi lý trí.
Một nghiên cứu tương tự tại Đại học Chicago đã thay đổi một chút đối với thử nghiệm Toa tàu này.
Họ chọn những người tham gia có khả năng sử dụng ngôn ngữ thứ cấp (ngôn ngữ thứ hai ngoài tiếng mẹ đẻ) nhưng rất hạn chế. Có nghĩa là – họ có thể nói được ngôn ngữ thứ hai – nhưng không nhiều, họ sẽ phải suy nghĩ rất kĩ về câu trả lời của mình.
Các nhà nghiên cứu yêu cầu họ suy nghĩ về thử nghiệm Toa tàu trên, nhưng sử dụng ngôn ngữ thứ cấp (yếu hơn) của họ. Khi họ làm điều này – mọi người có nhiều khả năng sẽ chọn hi sinh một người và cứu những người còn lại trong cả hai bài thử nghiệm.
Họ (các nhà nghiên cứu) cũng – làm một thử nghiệm khác tương tự nhưng trong thử nghiệm này họ đưa người tham gia 15 đô và một cơ hội đánh cược với tỷ lệ cược rất hời cho họ.
Một lần nữa – các nhà nghiên cứu nhận ra rằng khi họ đưa ra hướng dẫn và yêu cầu người tham gia suy nghĩ nó bằng ngôn ngữ yếu hơn của mình, người tham gia sẽ thường chọn đánh cược hơn và cuối cùng kiếm được nhiều tiền hơn. Sự lo sợ mất mát của họ đã biến mất. (giống như khi nhận một công việc mới)
Theo trưởng nhóm nghiên cứu, Sayuri Hayakawa, đây là bởi vì ngôn ngữ mẹ đẻ có mối liên kết cảm xúc mạnh mẽ đối với bản thân chúng ta, đó là điều mà chúng ta được dạy dỗ từ tấm bé bởi chính gia đình của mình.
Nếu bạn nghĩ và đưa ra quyết định ở một ngôn ngữ mà bạn yếu hơn (ngôn ngữ thứ hai), điều này sẽ loại bỏ cảm xúc và sử dụng phần não tư duy logic nhiều hơn. Việc này sẽ xử lý tình huống ở mức cơ bản hơn và phân tích tình huống tốt hơn.
Vậy – chúng ta học được gì điều này?
Sử dụng ngôn ngữ thứ hai (khác tiếng mẹ đẻ) khi phải đưa ra một quyết định khó khăn.
Bạn sẽ nhận ra bộ não của bạn đưa bạn đến một quyết định vô cùng khác biệt, trung thực hơn, có thể đem lại kết quả tốt hơn cho bản thân bạn.
Và tôi – có lẽ tôi đã giàu hơn 5% nếu tôi vận dụng chút tiếng Tây Ban Nha ít ỏi của mình vào lúc đó.
