Ít ai biết rằng thành cổ Erbil của người Kurd ở Iraq là toà thành có người ở liên tục lâu đời nhất trên thế giới: nó đã trải qua khoảng 8 nghìn năm lịch sử dưới ánh nắng sa mạc.
Toà thành sừng sững phía trên trung tâm thủ đô của người Kurd thuộc Iraq, nơi mà người dân địa phương không gọi là Erbil mà là Hewler. Trái ngược với bức tường cổ kính bao quanh nó, Hewler là một thành phố không chỉ có những con đường quanh co mà còn có những con phố khá hiện đại theo kiểu phương Tây.
Đây là thủ đô kinh tế của vùng đất Kurdistan (lãnh thổ của người Kurd) rộng lớn, trải dài từ Iraq đến Thổ Nhĩ Kỳ, Syria và Iran. Người Kurd đã trải qua nhiều thế kỷ bị phân biệt đối xử và bạo lực ở cả 4 quốc gia, nhưng ở Iraq, cuộc xâm lược của Hoa Kỳ cuối cùng đã đặt dấu chấm hết cho những đau khổ, ghi nhận quyền tự chủ của người Kurd trong hiến pháp mới. Giờ đây, George W Bush là một anh hùng địa phương do Mỹ đã rót tiền đầu tư vào Kurdistan và muốn vẽ nên một câu chuyện thành công từ cuộc chiến.
Người dân ở đây theo đạo Yazidism – một trong những tôn giáo lâu đời nhất trên thế giới, dường như bắt nguồn từ các truyền thống Cận Đông Cổ đại, có thể so sánh với Do Thái giáo và Hồi giáo – với niềm tin độc thần và một phiên bản của câu chuyện Adam và Eve – và có thể có trước cả hai tôn giáo này.
Thành Erbil là một gò đất nhân tạo, được hình thành từ bàn tay lao động của con người bắt đầu từ khoảng 6.000 năm trước CN, cuối cùng nó cao hơn 100 feet (30 mét), các cấu trúc bằng gạch bùn và các mảnh vụn khác vỡ vụn và nén chặt vào lòng đất bên dưới. Hiện toà thành được bao quanh bởi một thành phố lớn với hơn 850.000 dân.
Trong nhiều thiên niên kỷ, Erbil đã bị cai trị bởi các đế chế như người Sumer, người Assyria, người Babylon, người Medians và người Achaemenids và sau đó là người Sassanid, Ba Tư, Hy Lạp, Parthia, Ả Rập và Ottoman. Erbil đã là một thành phố lớn khi Alexander Đại đế đánh bại vua Ba Tư Darius III cách thành phố này khoảng 50 dặm (80 km) về phía tây bắc trong Trận chiến Gaugamela, còn được gọi là Trận Arbela (Erbil), vào năm 331 trước Công nguyên.
Gần đây toà thành đã bắt đầu được trùng tu để khơi dậy ký ức về một thời hoàng kim trước khi Kurdistan bị tàn phá. Những ý tưởng về chủ nghĩa dân tộc của người Kurd lần đầu tiên đã được hiện thực hóa và Khu tự trị của người Kurd ở Iraq là một thành công về an ninh, kinh tế và niềm tự hào dân tộc này.
Pháo đài Erbil (Hewler) sẽ tiếp tục đứng vững và người Kurd ở Iraq đang hướng tới một tương lai không còn quá bất định.
#trung_đông #thành
