“Thương cho roi cho vọt, ghét cho ngọt cho bùi”, “Không bị đánh một trận thì sao mà nhớ kĩ được”. Tin rằng những lời này, rất nhiều vị phụ huynh đã nghe thấy ngay từ khi còn nhỏ, thậm chí còn có người đã nghe từ bé cho tới khi họ trưởng thành. Trải nghiệm trong quá khứ đã khiến nhiều người tin rằng, chỉ cần xuất phát điểm là đúng thì đánh vài lần cũng là lẽ đương nhiên.
Những hành động bạo lực về mặt thân thể lẫn tinh thần của cha mẹ đều có ảnh hưởng tới nội tâm của trẻ. Trẻ con sau khi lớn lên thì những ám ảnh ấy cũng ngày một lớn dần. Nghiên cứu chỉ ra rằng, trẻ em trưởng thành trong một gia đình bạo lực thường có xu hướng thực hiện các hành động tương tự thế trong tương lai, còn có khả năng công kích bố mẹ và vợ con của chính họ.
Nói một cách cụ thể, ảnh hưởng của bạo hành gia đình ảnh hưởng tới con trẻ ở 6 phương diện.
1. Khiến suy nghĩ của trẻ con bị hỗn loạn
Khi trẻ con còn nhỏ, người lớn đã dạy chúng rằng, đánh người là không đúng, nhưng trong chính quá trình dạy dỗ ấy, chúng ta lại động tay động chân với trẻ. Điều này ngang với việc gạt bỏ hoàn toàn toàn sự giáo dục đối với trẻ lúc trước ấy. Vì vậy, thường xuyên có một vài vị phụ huynh sau khi đánh con thì sẽ nói với con rằng: “Bố/mẹ đánh con là vì muốn tốt cho con mà thôi”. Cách nói này sẽ khiến suy nghĩ của trẻ con bị loạn, hơn nữa còn hình thành quan niệm đánh những người mà mình yêu thương thì mới là đúng.
2. Ảnh hưởng xấu tới sự phát triển về mặt nhận thức của trẻ
Có một nghiên cứu kéo dài suốt 2 năm đã thực hiện khảo sát đối với trẻ từ 2-9 tuổi, kết quả chỉ ra rằng: những đứa trẻ từng bị đánh có khả năng phát triển trí tuệ thấp hơn những người không bị đánh. Nếu việc bị đánh là bình thường, vậy thì mức độ phát triển trí tuệ của trẻ sẽ còn thấp hơn nữa.
Chúng ta đều biết là, năng lực có thể được cải thiện qua việc rèn luyện, nhưng rèn luyện cần rất nhiều nỗ lực và cũng tồn tại vô vàn những khó khăn cùng thất bại. Trẻ con từng bị đánh có thể sẽ nhát gan hơn, sợ sệt những trải nghiệm mới, bởi vì e sợ những thất bại của bản thân sẽ nhận lấy sự đánh mắng từ cha mẹ. Chúng ta thường thấy có một vài đứa trẻ không tự tin, cũng có vài người lại nhìn đời bằng nửa con mắt nhưng thực lực lại chẳng ra làm sao. Đây thực chất đều bắt nguồn từ sự thiếu sót về nhận thức của trẻ con.
3. Tổn hại lòng tự tôn của trẻ
Nói một cách đơn giản, lòng tự tôn là sự đánh giá của một người đối với chính bản thân mình. Trước khi trẻ con đi học, đánh giá của chúng đối với chính mình đều đến từ cha mẹ. Những đứa trẻ thường bị đánh mắng đều sẽ nghi ngờ bố mẹ có yêu mình hay không, mà kiểu suy nghĩ và quan niệm này sẽ cản trở sự phát triển về lòng tự tôn của trẻ. Giá trị cùng sự tự tôn của con người có liên quan mật thiết tới nhau, người có lòng tự tôn cao sẽ tự tin vào giá trị của mình, và sẽ lạc quan, tích cực hơn. Còn những người có lòng tự tôn thấp thì thường sẽ tự ti vào năng lực của mình, từ đó sẽ nảy sinh nhiều vấn đề khác.
“Con không nghe lời thì bố/mẹ mới đánh con, nếu con nghe lời thì sao bố/mẹ lại đánh con được?” Những lời như vậy sẽ khiến trẻ dần nghĩ rằng “Mình không phải là đứa trẻ ngoan”, nếu chúng cho rằng bản thân là một người không nghe lời thì biểu hiện trong tương lai của chúng sẽ thế nào đây?
4. Khiến trẻ dễ dàng nảy sinh tâm trạng lo lắng và sợ sệt
Những đứa trẻ từng bị đánh thường sẽ nhát gan, cũng dễ bị sợ hãi và lo âu hơn. Dược Gia Hâm* là một ví dụ điển hình. Anh ta sống cùng với mẹ từ khi còn nhỏ, bố thì lại đối xử rất nghiêm khắc với anh ta. Chỉ cần có mâu thuẫn với người khác ở bên ngoài, dù đúng hay sai thì sau khi về nhà đều sẽ bị một trận đòn roi, vì vậy anh ta không dám phạm lỗi. Chính bởi lớn lên trong hoàn cảnh như vậy nên khi đối diện với cảnh Trương Diệu bị đâm, nỗi sợ trong thâm tâm bỗng chốc lên đến đỉnh điểm và gây ra hành động không thể cứu vãn nổi.
*Chú thích: Ngày 20-10-2010, Dược Gia Hâm lái chiếc xe Chevrolet Cruze đâm phải một phụ nữ đang đi xe đạp. Vì lo sợ nạn nhân nhớ được biển số xe của mình, Dược Gia Hâm xuống xe vờ giúp đỡ, sau đó dùng con dao gọt trái cây đem theo bên người đâm liên tiếp vào tay, ngực, lưng người này cho đến khi chị gục xuống.
5. Khi trẻ con sợ cha mẹ thì chúng sẽ đóng lại cánh cửa giao tiếp với bố mẹ
Gia đình là một trong những mối quan hệ của con người, gần như bất cứ mối quan hệ nào đều được tạo dựng dựa trên cơ sở của lòng tin và cảm giác an toàn. Chúng ta đều nên biết rằng, trẻ con trước hết là một con người, sau đó mới là con của bạn. Vì vậy, việc đầu tiên là phải tôn trọng con cái thì chúng mới tôn trọng bạn, hơn nữa sẽ có cảm giác an toàn khi ở với cha mẹ. Trẻ em nếu cảm thấy có thể nói chuyện thoải mái cùng bố mẹ thì mới có thể trở thành bạn bè với bố mẹ và nói ra suy nghĩ trong lòng.
Thực ra khi lớn lên cũng sẽ như vậy, khi chúng ta gặp phải khó khăn, người chúng ta nghĩ tới đầu tiên sẽ là ai? Tất nhiên sẽ là người thân thiết mà khiến ta thấy đủ yên tâm để sẻ chia cùng.
6. Khiến trẻ con che giấu những hành động sai trái
Bố mẹ luôn thấy rằng, trẻ con sau khi bị đánh thì sẽ nhớ lâu; trên thực tế, mặc dù khi ấy chúng đã dừng các hành vi sai lầm lại, hơn nữa còn rất sợ hãi, nhưng khi bị đánh quá nhiều thì sẽ chỉ khiến trẻ con sợ bị đánh hơn, điều quan trọng là sẽ che giấu việc làm sai trái của mình. Cách trừng phạt như vậy không hề giúp chúng có thể thực sự nhận thức được sai lầm của mình.
Chúng ta của quá khứ đã lớn lên trong sự “đánh mắng” của cha mẹ, bây giờ khi chúng ta trở thành cha mẹ, ta lại quên mất đứa trẻ đã hoảng loạn đứng đực tại chỗ sau khi bị mắng trong kí ức ấy. Đánh con, liệu có thực sự là vì tốt cho con? Dạy dỗ trẻ nhỏ là một công trình đồ sộ, muốn dạy tốt được con thì đầu tiên bố mẹ phải làm tốt vai trò của một phụ huynh.
