Trong rất nhiều bài viết về phát triển sự nghiệp, chúng ta thường gặp các lời khuyên mẫu mực và điển hình kiểu “phải thật xuất sắc trong 1 lĩnh vực để có thể trở nên ưu tú hay phát triển trong công việc”,…Trước tiên, Tây xin phép trích dẫn 1 đoạn ngắn từ bài viết của 1 tác giả tại group về cafe khởi nghiệp cho rằng:
MUỐN LỌT VÀO TOP 1% NHỮNG NGƯỜI THÀNH CÔNG, PHẢI THẬT XUẤT SẮC TRONG 1 LĨNH VỰC
Trong cuốn sách Average is Over (Tạm dịch: Sự chấm hết của trung bình), kinh tế gia Tyler Cowen cho rằng kỷ nguyên của sự “bình thường” sắp chấm dứt.
Chẳng bao lâu nữa, khi robot bắt đầu thay thế dần các công việc đòi hỏi kỹ năng tầm thấp hoặc trung bình, chiến lược sống sót duy nhất của bạn là phải giỏi ở một thứ, chỉ cần một mà thôi và phải trở thành chuyên gia ở thứ đó.
—
LIỆU ĐIỀU NÀY CÓ CHÍNH XÁC?
—
Tây không nghĩ để thành công mình phải thật xuất sắc trong 1 lĩnh vực. Quan điểm của Tây là mình nên trở thành 1 người đa năng thay vì 1 chuyên gia trong 1 lĩnh vực.
LÝ DO?
Lựa chọn theo đuổi Career Path không chỉ đơn thuần là lựa chọn, nó giống như 1 dạng đầu tư.
Để có thể lựa chọn được thì trước đó các bạn phải đầu tư thời gian, học phí và các chi phí cơ hội khác để phát triển bản thân có đầy đủ năng lực trong lĩnh vực mà mình theo đuổi. Và với việc đầu tư này bạn kỳ vọng trong tương lai những gì nó đem lại sẽ cao hơn so với chi phí bạn đã bỏ ra.
Tuy nhiên, điều gì xảy ra nếu bạn ĐẦU TƯ hết thời gian tâm huyết để học 1 nghề và phát triển nó nhưng sau đó bạn phát hiện ra mình không phù hợp với nó, mình chỉ học vì thấy nó “trend” – ai cũng đi học và đi làm nghề này (VD: Banking – 2010, Marketing – hiện nay). Bạn không thể chắc chắn nghề đó phù hợp với mình. Cũng không có điều gì đảm bảo là bạn sẽ đủ đam mê để theo đuổi nó 5 – 10 năm nữa. Và nguy hiểm nhất, bạn đang sống trong thời kỳ mọi thứ thay đổi rất nhanh – liệu có đến 1 thời điểm mà nghề đó biến mất hoặc bạn phát hiện mình đã chọn sai nghề?
Việc lựa chọn nghề như đã nói giống như 1 dạng đầu tư, và nếu chúng ta chỉ trở thành 1 chuyên gia trong 1 lĩnh vực thì tức là chúng ta đang “bỏ trứng vào 1 giỏ”.
Ở nội dung trích dẫn trên, tác giả có nói đến việc bị thay thế bởi robot.
Theo thống kê của Burning Glass (1 trang chuyên phân tích về xu hướng nghề, công việc,…), những nghề lai ghép (đòi hỏi kỹ năng của nhiều lĩnh vực) có ít nguy cơ bị tự động hóa hơn nhiều so với nghề truyền thống (12% so với 42%). Những nghề này cũng thường được trả lương cao hơn từ 20-40%. Thiên tai, chiến tranh, dịch bệnh như Covid, sự thay đổi của xã hội nói chung cũng có thể dẫn đến việc lĩnh vực bạn chọn bỗng dưng không còn được ưa chuộng nữa, và đó là lúc bạn cần 1 nghề tay trái dự phòng.
Hiểu biết ở nhiều lĩnh vực giúp cho các bạn có cái nhìn đa chiều và từ đó giúp bạn dễ tìm kiếm ra những ý tưởng đột phá trong kinh doanh, dễ thích ứng trong thời đại này.
Nhìn lại thì chúng ta thấy rất nhiều công ty “disrupt” 1 lĩnh vực nào đó thì founder của họ lại là một người ngoại đạo.
VD: Juan Trippe – sáng lập hãng hàng không Pan Am (đã phá sản) – đã thay đổi ngành hàng không thế giới nhưng ông lại không phải là 1 kỹ sư máy bay; Steve Jobs thay đổi ngành âm nhạc với ipod; Elon Musk thay đổi việc thanh toán với Paypal,…
Việc chúng ta có cái nhìn đa chiều sẽ giúp ta phát hiện được những thiếu sót của các lĩnh vực và có thể tạo ra các ý tưởng đột phá.
Cuối cùng, rất quan trọng là chúng ta liệu có cố gắng cũng chưa chắc đã vươn được tới sự ưu tú.
Chúng ta khó có thể trở thành chuyên gia kiểu top 1% vì nó đòi hỏi nhiều thứ như sự kiên trì, môi trường phù hợp, may mắn,… rào cản của quy luật hiệu suất giảm dần (Law of diminishing return),….Thay vì vậy, chúng ta có thể trở thành top 10% của 2 lĩnh vực, top 20% của 3 lĩnh vực, top 30% của 4 lĩnh vực,… – sẽ dễ dàng hơn nhiều so với trở thành top 1% của 1 lĩnh vực (quy luật hiệu suất giảm dần – càng đầu tư thì return càng giảm).
Chẳng hạn nếu bạn biết lập trình game và ưa đọc sách trinh thám, hãy thử làm những game truy tìm thủ phạm. Nếu bạn giỏi viết lách lẫn am hiểu về tài chính, có thể trở thành nhà báo kinh tế. Hoặc giỏi sư phạm và dinh dưỡng, fitness, có thể trở thành huấn luyện viên PT,.
Về các bạn, các bạn nghĩ sao? nên là CHUYÊN GIA hay là NGƯỜI ĐA NHIỆM? Chia sẻ quan điểm của mình dưới cmt nhé
Nguồn tham khảo: Report Burning Glass, How to Fail at Almost Everything and Still Win Big – Scott Adam, Group Cafebiz, Jul Trần
