Khởi đầu
Năm 1962, sau khi vừa tốt nghiệp cao học tại Standford, Phil Knight có một chuyến du lịch vòng quanh thế giới. Ông đã ghé thăm Nhật Bản với một ý tưởng kinh doanh rằng: giày thể thao của Nhật sẽ chiến thắng giày thể thao Đức trên thị trường cũng giống như camera Nhật đã chiến thắng camera Đức.
Phil đã được gặp ngài Kihachiro Onitsuka, nhà sáng lập thương hiệu Onitsuka Tiger và ông đồng ý cho Phil phân phối giày của mình trên đất Mỹ thông qua công ty Blue Ribbon Sports (BRS). Ở thời điểm đó, BRS chưa hề tồn tại! Đó chỉ là cái tên Phil tự nghĩ ra để dễ dàng thuyết phục Onitsuka rằng mình có một công ty riêng.
Mãi đến 1964, BRS mới chính thức được thành lập với 2 nhà sáng lập là Phil Knight và Bill Bowerman, huấn luyện viên chạy bộ của Phil thời ông còn học ở Đại học Oregon. BRS trở thành nhà phân phối độc quyền của Onitsuka tại Mỹ.
Là một huấn luyên viên chạy bộ, Bill luôn tìm cách cải thiện hiệu năng và độ bền của những đôi giày Onitsuka, điều chỉnh chúng cho phù hợp hơn với bàn chân của những vận động viên của ông cũng như bàn chân của người Mỹ. Onitsuka luôn tiếp thu những ý tưởng này của Bill để cải tiến sản phẩm của mình.
Nguồn gốc đôi Cortez – đứa con chung của Nike và Onitsuka
Năm 1966, Bill Bowerman có ý tưởng về một mẫu giày mới kết hợp ưu điểm của 2 mẫu giày Onitsuka sẵn có là Spring Up và Limber Up. Ông nhận thấy phần đệm giữa (midsole) của Spring Up rất tốt nhưng phần đế (outer sole) của nó lại cực kỳ nhanh mòn. Do đó ông đề nghị Onitsuka sản xuất một mẫu giày có phần đệm êm ái của đôi Spring Up nhưng lại mang lớp đế bền bỉ của đôi Limber Up.
Năm 1967, Onitsuka gửi những đôi đầu tiên của mẫu giày mới này cho Bill và hỏi ông sẽ đặt tên cho nó như thế nào. Để đánh dấu sự kiện Olympic 1968 sẽ diễn ra năm sau ở Mexico, Bill đặt tên cho đôi giày là Aztec – tên nền văn minh bản địa của vùng đất Mexico. Tuy nhiên, Adidas trước đó đã có một mẫu giày tên là Azteca Gold và cảnh cáo sẽ kiện BRS nếu lấy cái tên tương tự.
Trong một lần họp bàn với Phil để tìm ra cái tên khác, Bill hỏi:
“Ai là người đã đá đt người Aztec nhỉ?” (nguyên văn: Who was that guy who kicked the sht out of the Aztecs)
“Cortéz” – Phil trả lời (Cortéz là đệ nhất hầu tước của Tây Ban Nha, người lãnh đạo đoàn thám hiểm đến châu Mỹ để chinh phục đế chế Aztec đầu thế kỷ 16)
Và từ đó, đôi Tiger Cortez ra đời.
Cái kết cho mối quan hệ Nike – Onitsuka
Cuối những năm 60, nhiều vấn đề phát sinh giữa BRS và Onitsuka khiến mối quan hệ giữa họ không còn như thuở ban đầu. Hãng giày Nhật thường xuyên giao hàng trễ và thiếu số lượng so với yêu cầu của BRS. Hơn nữa, Onitsuka còn tham vọng tìm thêm những nhà phân phối khác mặc dù đã ký với BRS hợp đồng phân phối độc quyền.
Về phía BRS, các đơn hàng trễ hẹn và thiếu số lượng của Onitsuka không thể đáp ứng được nhu cầu đang tăng mạnh của thị trường. Năm 1971, họ âm thầm thành lập NIKE, tự mình sản xuất giày và bán chúng dưới cái tên ấy mà không thông báo cho Onitsuka.
Năm 1973, BRS kiện Onitsuka ra tòa án liên bang ở Portland với lý do đã không thực hiện đúng hợp đồng đã ký. Phần thắng thuộc về BRS. Tòa tuyên bố rằng cả 2 bên đều được phép kinh doanh sản phẩm của mình tuy nhiên chỉ có BRS mới được phép dùng tên của những sản phẩm đã phân phối ở Mỹ. Và từ đó, đôi Cortez danh chính ngôn thuận mang trên mình logo swoosh của NIKE còn Onitsuka phải đổi tên mẫu giày đó thành Tiger Corsair để tiếp tục kinh doanh.
Một vài fact có liên quan:
Cái tên Nike được đặt theo tên nữ thần của chiến thắng trong thần thoại Hy Lạp.
Travis Knight, con trai của Phil Knight, hiện là CEO của Laika Entertainment – hãng hoạt hình nổi tiếng với phong cách stop-motion trong các tác phẩm của mình: Kubo and the two strings (2016), The Boxtrolls (2014), ParaNorman (2012), Coraline (2009).
Tập đoàn ASICS là kết quả của cuộc sáp nhập giữa Onitsuka và một số công ty khác. Cái tên đó là viết tắt của “Anima Sana In Corpore Sano”, một câu tiếng Latin có nghĩa là “một tâm trí minh mẫn trong một cơ thể tráng kiện”.
