???̣̂? ???????? – ???̣̂? ????̂́? ???̂́? ??̀?? ??̉? ???̀?? đ?̂́ ????????
Trận Waterloo là trận chiến diễn ra vào ngày Chủ nhật 18 tháng 6 năm 1815 tại Bỉ. Quân Pháp dưới sự chỉ huy của Hoàng đế Napoleon Bonaparte đã bị đánh bại bởi hai đội quân của Liên minh thứ bảy, quân Anh- một liên minh bao gồm nhiều đơn vị từ Anh, Hà Lan, Hanover, Brunswick và Nassau, dưới sự chỉ huy của Arthur Wellesley, Công tước thứ nhất của Wellington, và quân Phổ dưới sự chỉ huy của Thống chế Gebhard Leberecht von Blücher. Trận chiến đã đánh dấu sự kết thúc “Những cuộc chiến tranh của Napoleon”.
?. ???̣̂? ???????? ???̛?? ???̂?? ???̂̃? ?? ?̛̉ ????????
Waterloo là tên một đô thị nhỏ thuộc tỉnh Walloon Brabant, Bỉ. Trận chiến thật sự diễn ra ở đô thị Braine-l’Alleud cách Waterloo 3 dặm. Quân pháp ám chỉ cuộc chiến quân sự này là “cuộc chiến trên đồi Mont Saint-Jean” , nhưng nó lại trở nên phổ biến trên thế giới với cái tên “Trận chiến Waterloo” và công tước Wellington đóng quân tại đồi Mont Saint-Jean.
?. ???̂? ??́?? ???̛?̛̀? ??? ???̉ ????̂́? ???̂̀? ???̉ ????? ??̛̣? ??̛?̛̣?? ??̉? ??????????
Công tước Wellington là người Anh, nhưng lực lượng quân đội của ông ta gồm nhiều quốc tịch khác nhau. Quân đội Anh chỉ chiếm 1/3 trên tổng số, và trong 1/3 đó lại là những binh lính người Ireland, Wales, Scottland ( Wellington sinh ra ở Ireland và có tổ tiên là người Anglo-Irish ). Có tới 1/2 trên tổng số quân của Wellington thuộc các phe đồng minh là người Đức, Hà Lan và Bỉ. Thêm nữa là có hơn 50.000 quân Phổ do Marshal Gebhard Leberecht von Blucher đã đến chiến trường vào chiều muộn hỗ trợ Wellington.
?. ??? ??? ??̣ đ?́?? ??̣?, ???????? đ?̃ ??́?? ???́? ???̣? ???? ??̃
Sau thất bại tại trận Waterloo, Napoleon quay về Paris, nơi ông bị ép buộc phải thoái vị vào ngày 22 tháng 6 năm 1815. Ông bỏ trốn sang quận Rochefort, nơi ông ấp ủ ý định giương buồm ra khơi đi đến Mỹ. Tuy nhiên, các tàu của Anh đã lối ra vào của Rochefort và vị hoàng đế của chúng ta đã bị bắt khi cố trốn ra nước ngoài. Chuyến đi đến Mỹ của Napoleon đã bị chặn, ông ta đã đầu hàng tàu chiến của Anh vào ngày 15 tháng 7 năm 1815, và ba tháng sau ông ta bị đày ra vùng đảo ST. Helena, nam đại tây dương xa xôi và đã chết trên đó năm 1821, tức 6 năm sau.
?. ???̛̀? ???̂́? ??̛? đ?̃ ??̂? ?? ??̛̣ ???̀ ???̣̂ ??? ??̣? ??? ????????
Trời mưa lớn tại vùng Waterloo và đêm 17 rạng sáng 18 tháng 6 năm 1815. Mặc dù ưu thế hơn về lực lượng, pháo binh của ông đang trong trạng thái mạnh mẽ nhất, nhưng hoàng đế Pháp đã lo rằng điều kiện bùn lầy và ẩm ướt đã cản trợ pháo binh của ông ta, ngựa và các khẩu đại pháo không thể di chuyển được. Phải chờ đến trưa ngày 18 thì đất mới khô, và Napoleon mới tiến hành công cuộc tiến công. Sự chậm trễ này đã cho đã cho lược lượng quân Phổ của Blucher kịp thời tiếp ứng cho Wellington.
?. ??̣̂?? ???̃ ( ???????????? ) ??́ ??̃ ??̀ ???̣̂? ???????? ???̣̂? ??̛̣ ??̉? ????????
Được kể chi tiết trong cuốn sách của Phil Mason ” Napoleon’s Hemorrhoids: Other Small Event That Changed History “, có vài nhà thông thái tin rằng người dẫn đầu quân đội Pháp đã đối mặt với cơn đau vật vã của bệnh trĩ vào buổi sáng trận Waterloo và điều này đã cản trở ông ta cưỡi ngựa để khảo sát chiến trường như thói quen cũ và đã góp phần cho sự thất bại của mình.
?. ???̛̃?? ???̛?̛̀? ??̣? ???̣̆? ???̛̃?? ????̂́? ??̆?? ??̛̀ ???? ??́?? đ?̃ ???̂́? đ?̂̉ ??̀? ??̀? ??̆?? ???̉
Trong nhiều giờ sau khi cuộc chiến kết thúc, người dân địa phương đã dùng kềm, búa, đục để tháo bỏ những chiếc răng của những binh lính chết trận. Với nhu cầu cần răng người rất cao, những looters này đã mang số răng đó đem bán cho nha sĩ để ráp thành bộ răng hoàn chỉnh
?. ??̂?? ??̛?̛́? ?????????? đ?̃ ??̉ ??́? ??́? ??̛̀? ??̛́?
Một hiệp ước hoà bình đã được thông qua giữa Pháp và các thế lực khác ở châu âu ( european powers ) vào tháng 11 năm 1815 thu nhỏ đất đai của Pháp và yêu cầu đất nước thua cuộc phải chi trả khoản đền bù rất khổng lồ trong suốt 5 năm. Trong sự công nhận về những đóng góp của Wellington, Nghị viện Anh đã trao thưởng cho công tước này 200.000 bảng anh, tương đương 15 triệu bảng anh ngày nay, trích từ Royal Enginerrs Museum.
