Bạn ổn chứ?
Hôm nay, bạn cảm thấy như thế nào?
Khi đọc hai câu hỏi này bạn đã trả lời như thế nào? Hai câu hỏi này là hai câu hỏi mà mình rất hay sử dụng, không hẳn mình muốn được biết cảm giác của ai đó nhưng khi hỏi câu hỏi này người nghe cũng sẽ dành chút ít thời gian để suy nghĩ về cảm giác hiện tại của họ.
Thực ra, tình cảm của con người có rất nhiều điều thú vị. Người khác có thể nói dối bạn, ngược lại bạn có thể nói dối với người khác; cho dù cả thế giới này đều nói dối nhau nhưng có một điều rằng: tâm trí luôn chứa đựng những cảm giác, cảm xúc,… chúng luôn luôn thành thật với chủ nhân mình.
Chúng ta thường hay sử dụng hai từ “cảm xúc” và “cảm giác” để thay thế cho nhau khi muốn giải thích về “tâm trạng” của bản thân, thực tế hai thuật ngữ này mang nghĩa khá khác nhau nhưng ít người nhận ra.
Cảm giác và cảm xúc có mối liên hệ chặt chẽ nhưng riêng biệt, về cơ bản chúng là hai mặt của cùng một đồng tiền và tâm trạng chính là đồng tiền lớn đó.
Nếu dựa vào thời gian để phân biệt những thuật ngữ này, ta có thể gói gọn chúng như sau:
Trước một điều gì đó (sự kiện, nhân vật, sự vật,..) cảm xúc (emotions) đến trước, khi các chất hóa học cảm xúc hoạt động trong cơ thể chúng ta thì cảm giác (feeling) đến sau. Sau đó, tâm trạng phát triển từ sự kết hợp của cảm xúc và cảm giác.
💗 Vậy, Cảm xúc là gì?
Cảm xúc (emotion) là những phản ứng của của cơ thể đối với một sự kiện nào đó, cơ thể sẽ kích hoạt chất dẫn truyền thần kinh và hormone, thường xảy ra ở vùng dưới vỏ não (ví dụ, hạch hạnh nhân, một phần của hệ limbic) và vỏ não mới (vỏ não trước, nơi xử lý các suy nghĩ có ý thức, lý luận và ra quyết định).
Khi một tác nhân xuất hiện, bộ não chúng ta nhận diện và thực hiện giải thích về chúng. Bộ não của chúng ta mất khoảng 1/4 giây để xác định tác nhân kích hoạt (sự kiện) và khoảng 1/4 giây nữa để cơ thể tạo ra các chất dẫn truyền thần kinh. Các chất dẫn truyền thần kinh được giải phóng khắp cơ thể chúng ta, không chỉ trong não mà chúng tạo thành một loại vòng phản hồi giữa não và cơ thể. Quá trình này kéo dài trong khoảng sáu giây.
💗 Cảm giác là gì?
Cảm giác, tồn tại lâu hơn cảm xúc, là sự phản ứng của chúng ta với cảm xúc. Khi chúng ta bắt đầu tổng hợp và góp nhặt nhiều cảm xúc, chúng ta suy nghĩ về những cảm xúc và để chúng “ngấm” vào tâm trí.
Cảm giác được hình thành khi một cá nhân gán môt ý nghĩa cho trải nghiệm cảm xúc mà họ đang trải qua. Mặt khác, cảm giác cũng có thể được hiểu chính là suy nghĩ có ý thức của tâm trí về cảm xúc.
Khi bạn đang cảm giác về một cảm xúc nào đó (ví dụ như: buồn), cảm giác thường mang dấu ấn của trải nghiệm cá nhân, nhận thức, niềm tin, văn hóa, ký ức,…
💗 Tâm trạng là gì?
Tâm trạng được hiểu một cách khái quát hơn. Tâm trạng bao gồm cả cảm xúc và cảm giác về nhiều yếu tố và sự kiện, chẳng hạn: môi trường (thời tiết, ánh sáng, những người xung quanh chúng ta), sinh lý (những gì chúng ta đã ăn, cách chúng ta tập thể dục, chúng ta khỏe mạnh như thế nào) và cuối cùng là trạng thái tinh thần của chúng ta (nơi chúng ta đang tập trung sự chú ý và cảm xúc hiện tại của chúng tôi). Tâm trạng có thể kéo dài hàng phút, hàng giờ, thậm chí hàng ngày.
❣ Hãy cùng tưởng tượng và xem xét tình huống sau:
Bạn đang vội vã đến sân bay để bắt chuyến bay của mình. Trong khi bạn cố gắng vượt qua đám đông đang xếp hàng chờ ở cửa kiểm tra an ninh, bạn phát hiện ra một người bạn cũ đã lâu chưa gặp mặt.
Khi nhìn thấy người đó, bạn đã rơi nước mắt vì quá phấn khích (và quên đi sự vội vã) sau bạn ôm chặt lấy người bạn của mình.
Kết quả là bạn đã bỏ lỡ chuyến bay của mình, tuy vậy nhưng ngày hôm đó tâm trạng của bạn đã rất vui vẻ.
Bạn có thể phân tích được 3 yếu tố cảm xúc, cảm giác và tâm trạng ở trong ví dụ này không?
Đầu tiên cảm xúc xuất hiện khi bạn bất ngờ gặp người bạn cũ. Cơ thể sẽ giải phóng chất dẫn truyền thần kinh và hormone dopamine, bạn trở nên phấn khích, nhiệt tình trong giấy lát. Cảm giác bắt đầu ngay sau đó, thực chất đây là quá trình có sự tham gia của nhiều yếu tố: trải nghiệm, ký ức, suy nghĩ, hình ảnh,.. gắn với người bạn cũ này.
Tâm trạng: bạn vẫn cảm thấy vui vẻ khi biết chắc chuyến bay của mình có thể đã bị trễ. Có lẽ bạn cảm giác rằng sự gặp gỡ này còn quan trọng hơn cả những việc đang làm bạn vội vã.
Có những cảm giác mang theo những cảm xúc đủ mạnh liệt để áp chế những yếu tố khác (trễ chuyến bay) và hình thành nên tâm trạng của một người.
* Tâm trạng theo nguyên tiếng Anh là “mood” còn được dịch là “khí sắc”, tuy nhiên người viết nhận thấy từ “tâm trạng” sẽ giúp người đọc dễ hình dung hơn. Nếu bạn muốn đóng góp ý kiến, người viết rất cảm ơn bạn.
Chúc mọi người một buổi tối phước hạnh!
