NÓI TRỘM VÍA
Thành ngữ ‘nói trộm vía’ (theo từ điển tiếng Việt NXBKHXH Hà Nội 1994 tr.600) đặt ở đầu câu khi khen một đứa trẻ nhỏ để tránh cho lời khen khỏi thành điềm gở:
– Nói trộm vía cháu, độ này nó mập lắm.
– GOD/HEAVEN FORBID (THAT…..)
Thành ngữ ‘God/heaven forbid (that…) (theo từ điển Anh-Việt NXBtpHCM 1995 tr. 652): diễn tả một mong ước rằng một cái gì đó có thể không xảy ra.
– God/heaven forbid that anything awful should have happened to her.
(Lạy trời đừng có bất cứ điều gì khủng khiếp xảy ra với cô ấy).
NGUYỄN THƯỢNG HÙNG VÀ GOD/HEAVEN FORBID (THAT…..)
Theo Nguyễn Thượng Hùng (trong Dịch thuật từ Lý thuyết đến Thực hành NXBVHSG 2005 tr. 96) thì quán ngữ ‘nói trộm vía’ là lời mở đầu khi nói lời khen sức khỏe trẻ nhỏ để tránh cho lời khen khỏi chạm vía và thành điềm gở theo mê tín. Ông cho rằng khi dịch quán ngữ này sang tiếng Anh, người dịch cần tìm cách diễn đạt bằng những ý tương tự, ông cho câu tiếng Việt và dịch câu đó tương đương sang tiếng Anh:
– Nói trộm vía cháu bé chóng lớn đấy.
(God forbid that the baby has grown very quick).
– PHỈ PHUI/THUI – TOUCH WOOD
Phỉ phui (có sách dùng phỉ thui) theo một website là khẩu ngữ, là tiếng thốt ra nhằm xóa đi lời coi là nói gở ngay trước đó:
– Phỉ phui, ăn nói đến thế là nhảm!
Touch wood (theo từ điển Anh-Việt NXBtpHCM tr. 1863) cách nói thường dùng khi chạm vào cái gì bằng gỗ, với hy vọng mê tín hoặc hài hước để tránh vận rủi):
– I’ ve been driving for 25 years and never had an accident – touch wood!
(Tôi đã lái xe 25 năm nay và chưa hề gặp tại nạn – phỉ thui!)
ĐẶNG CHẤN LIÊU, LÊ KHẢ KẾ VÀ TOUCH WOOD
Theo Đặng Chấn Liêu và Lê Khả Kế (từ điển Việt -Anh NXBKHXH, 1992 tr. 1060) thì hai ông đã dùng cụm từ ‘touch wood’ tương đương với tiếng Việt trong ví dụ:
– Nói trộm vía , cháu dạo này nó đẫy ra.
(The little boy has put on weight these days, touch wood).
Có rất nhiều người cho rằng nói trộm vía’ ở tiếng Việt có thể tương đương với ‘God forbid (that..) và ‘touch wood’ ở tiếng Anh.
Theo bạn, ‘nói trộm vía’ thuộc ‘tính khả dịch’ (translatability) hay ‘bất khả dịch’ (untranslatabiity)?
Tác giả: Nguyenphuoc Vinhco
