HPV (human papillomavirus) hay virus gây u nhú ở người, hiện có hơn 100 type HPV đã được định danh, và khoảng 40 type có thể gây bệnh ở vùng sinh dục. Có 2 type HPV có nguy cơ nhiễm cao đó là type 16 và 18, chiếm khoảng 70% các trường hợp ung thư cổ tử cung. HPV đồng thời có thể gây các loại ung thư khác ở như ung thư âm đạo, hậu môn, dương vật; ung thư vùng đầu cổ. Như vậy, HPV có thể gây ung thư ở cả nam lẫn nữ.
HPV lây truyền qua quan hệ tình dục và hầu hết mọi người đều có thể nhiễm vài lần trong suốt cuộc đời của mình, thường sớm sau khi bắt đầu hoạt động tình dục. Hầu hết nhiễm HPV không có triệu chứng và có thể khỏi sau vài tháng mà không cần can thiệp, và 90% có thể khỏi sau 2 năm. Chỉ 1 tỉ lệ nhỏ mắc 1 số loại HPV có thể kéo dài và diễn biến đến ung thư. Quá trình này có thể kéo dài 20-30 năm từ khi nhiễm HPV đến khi phát triển thành ung thư cổ tử cung. Ung thư cổ tử cung là loại ung thư phổ biến thứ 4 ở phụ nữ trên toàn cầu.
Vaccine HPV không phòng được tất cả các type của HPV có thể gây ung thư cổ tử cung. Hiện có 2 loại vaccine HPV phổ biến tại Việt Nam đó là vaccine nhị giá( phòng HPV type 16 và 18) và vaccine tứ giá( phòng HPV type 16, 18, 6, 11)
Khuyến cáo của WHO về tiêm phòng HPV
– Trẻ nữ trong độ tuổi 9-14 nên tiêm phòng HPV với 2 liều cách nhau 6 tháng.
– Với nữ trên 15 tuổi, chưa quan hệ tình dục, cần tiêm 3 mũi ( tháng 0, tháng 1 hoặc 2, và tháng thứ 6).
– Tuy nam giới có khả năng nhiễm HPV nhưng tiêm vaccine cho nam không được khuyến cáo.
– 2 loại vaccine hiện nay đều an toàn , tác dụng phụ thường không nguy hiểm và chỉ kéo dài thời gian ngắn.
Chỉ định
Vaccine không khuyến cáo cho phụ nữ trên 26 tuổi. Tuy nhiên, phụ nữ từ 27-45 tuổi vẫn có thể tiêm vaccine HPV nếu có chỉ định của bác sĩ, tuy nhiên sẽ không đạt hiệu quả cao bằng tiêm trước 26 tuổi
Vaccine thường chỉ khuyến cáo cho nữ giới do nam giới thường được bảo vệ gián tiếp để không nhiễm HPV do khi đó nữ không truyền HPV cho họ. Tuy nhiên đàn ông quan hệ tình dục đồng giới không được bảo vệ theo cách gián tiếp này, vì vậy, đối tượng này cũng cần tiêm vaccine.
Lưu ý:
Phụ nữ trong độ tuổi hoạt động tình dục nên kiểm tra định kì về bất thường tế bào cổ tử cung và tiền ung thư từ sau độ tuổi 30.
Vaccine sẽ có hiệu quả tối đa sau khi tiêm đủ 2 mũi, vì vậy để vaccine phát huy hiệu quả, cần bắt đầu quan hệ chỉ khi đã tiêm phòng đầy đủ
Vaccine HPV vẫn có thể có hiệu quả nếu bạn đã quan hệ tình dục. Thậm chí kể bạn đã nhiễm HPV thì vaccine vẫn có thể bảo vệ bạn khỏi type HPV khác mà bạn chưa nhiễm
vaccine không điều trị được tình trạng nhiễm HPV và bệnh liên quan đến HPV( ví dụ như ung thư,…). Và việc tiêm phòng HPV không thể thay thế được tầm soát ung thư cổ tử cung.
Vậy nếu bạn không muốn tiêm hoặc đã quá tuổi tiêm vaccine HPV, bạn có thể tự bảo vệ bản thân bằng cách:
+ Do HPV lây qua đường tình dục (miệng, âm đạo, hậu môn), vì vậy hãy sử dụng bao cao su khi quan hệ
+ Có đời sống tình dục lành mạnh, những người có nhiều bạn tình có nguy cơ nhiễm HPV cao hơn người có 1 bạn tình duy nhất
+ Hút thuốc lá có thể làm tăng nguy cơ ung thư cổ tử cung. Vì vậy, không hút thuốc lá
+ Tầm soát ung thư cổ tử cung định kì: ung thư cổ tử cung là bệnh diễn biến chậm, có thể đến hàng chục năm, vì vậy tầm soát bệnh là 1 yếu tố quan trọng đế có thể phát hiện sớm tình trạng bất thường và điều trị. Và Ung thư cổ tử cung là 1 bệnh có thể điều trị khỏi
Kết luận
Độ tuổi tiêm HPV lí tưởng là từ 9 đến 26 tuổi cho nữ giới chưa quan hệ tình dục và phụ nữ trước 45 tuổi vẫn có thể tiêm và vaccine vẫn có tác dụng.
Đàn ông có quan hệ tình dục đồng giới cần tiêm vaccine HPV
Vaccine chỉ giúp ngăn ngừa 1 số type HPV nhất định,làm giảm nguy cơ mắc ung thư cổ tử cung, nhưng không gì có thể thay thế được tầm soát ung thư cổ tử cung định kì cho phụ nữ
Và nếu bạn không tiêm vaccine thì không nên quá lo lắng, ung thư cổ tử cung là bệnh tiến triển chậm, có thể phát hiện sớm thông qua 1 số xét nghiệm đơn giản nhờ thăm khám định kì, và là bệnh có thể khỏi hoàn toàn.
Bài viết tham khảo từ WHO. Ảnh: twitter Health animated
