Tôi nhớ là đã đọc hay nghe ở đâu đó rằng vào thời kỳ Chiến Quốc Sengoku ở Nhật Bản, trong lúc lãnh chúa Takeda Shingen và Uesugi Kenshin đang có chiến tranh với nhau thì Uesugi hay tin quân của Takeda đang thiếu lương thực và bảo rằng “Thắng lợi trong chiến tranh phải được định bằng đao kiếm (?) chứ không bằng muối gạo” và sau đó gửi lương thực giúp cho kẻ thù của mình, giai thoại này có thật trong lịch sử hay không?
TL;DR: Mặc dù tôi rất ngưỡng mộ Uesugi và ưa thích giai thoại này, nhưng sự thật lại không phải thế.Mọi chuyện là như thế này đây:Vào năm 1554, Takeda Shingen đã ký một hòa ước chung với 2 lãnh chúa khác là Imagawa Yoshimoto và Hōjō Ujiyasu. Sau khi Imagawa Yoshimoto chết tại trận Okehazama vào năm 1560, gia tộc Imagawa bắt đầu suy yếu. Cũng vào khoảng thời gian đó, Takeda Shingen có vẻ đã nhận ra rằng chiến dịch tiến quân về phương bắc nhằm thống nhất vùng Shinano sẽ chẳng đi đến đâu bởi Uesugi Kenshin khi đó đang kiểm soát chặt chẽ vùng cửa ngõ phía bắc Shinano và Shingen không tài nào đánh bại Kenshin được. Thế là vào khoảng 1565 ông ta bắt đầu chuyển hướng về phía nam, thương thảo một liên minh hôn nhân với Oda Nobunada. Oda Nobunaga dĩ nhiên lại là kẻ thù của Imagawa, nên những người có liên quan có thể thấy khá rõ rằng Shingen đang mưu toan phản bội đồng minh cũ của mình. Việc này càng lộ rõ hơn khi con trai và người kế vị của ông ta là Yoshinobu lên tiếng phản đối việc này (vợ Yoshinobu là con gái của lãnh chúa Imagawa Yoshimoto quá cố) và liền bị giam lỏng tại nhà, ngay sau đó một số thuộc hạ thân Imagawa dưới trướng Shingen đã bị xử tử vì âm mưu ám sát ông ta. Yoshinobu mất vào năm 1567 khi vẫn còn bị giam lỏng (không rõ nguyên nhân). Có lẽ vì nguyên do đó, nhưng có một điều chắc chắn là vì Shingen đã lộ rõ mưu tính của mình, cả Imagawa Ujizane (con của Yoshimoto) và Hōjō Ujiyasu liền hạ lệnh dừng ngay tất cả các chuyến hàng vận chuyển muối đến hai tỉnh Kai và Shinano của Shingen. Vì hai vùng trên không giáp biển, nên nguồn cung cấp muối duy nhất chỉ có thể là các tỉnh lân cận sát biển gồm vùng đất của tộc Imagawa ở phía tây nam, nhà Hōjō ở phía đông nam, và Uesugi ở phía Bắc. Khi hay chuyện, Uesugi Kenshin gửi cho Takeda Shingen – kình địch của mình – một đống muối kèm theo lời nhắn rằng “Việc làm như ngươi là tiểu nhân và không đáng mặt Samurai chút nào. Ta sẽ đánh bại nhà ngươi trên chiến trường một ngày nào đó, nên đây ta gửi ngươi chút muối”Rõ ràng là Shingen đã vui mừng đến nỗi ông ta biếu tặng Kenshin một thanh kiếm cổ nổi tiếng để bày tỏ lòng biết ơn của mình. Và câu chuyện đã trở nên nổi tiếng đến mức biến thành câu thành ngữ chỉ việc làm giúp đỡ kẻ thù khi họ gặp khó khăn hoạn nạn và vẫn còn được dùng cho đến ngày nay.Đó là một câu chuyện khá hay ho. Dù là sử sách có chép lại về việc cấm vận muối (có vẻ là vậy), nhưng không có tài liệu nào nhắc đến việc Kenshin gửi muối cho Shingen cả. Các tài liệu lịch sử ghi chép lại sự kiện thứ nhất đều được biên soạn trong khoảng nửa đầu thời kỳ Edo. Thanh kiếm mà Shingen đã gửi tặng vẫn còn được lưu giữ tại Bảo tàng Quốc gia Tokyo… Ngoại trừ việc theo ghi chép của tộc Uesugi, thanh kiếm được trao bởi Takeda Nobutora, cha của Shingen chứ không phải ông ta. Các bạn có thể thấy trong phần chú thích của bảo tàng ở ảnh dưới đây (nếu đọc được tiếng Nhật).Trong khoảng thời gian này (tầm 1567) thì Nobutora vẫn còn sống. Sau khi bị con trai mình tiếm quyền và lật đổ vào năm 1541, ông du hành khắp vùng đất và đôi khi đi sứ với vai trò trung lập. Nên có thể Shingen đã nhờ cha mình đem thanh kiếm đến cho Kenshin, hoặc chính Nobutora đã tự tay làm điều đó để cảm tạ ông ta đã giúp đỡ con trai mình. Nhưng dĩ nhiên đây cũng chỉ là phỏng đoán. Và các ghi chép của gia tộc cũng không hề nói khi nào và tại sao Nobutora lại trao thanh kiếm kia cho tộc Uesugi. Cách giải thích đơn giản nhất, dĩ nhiên là rằng câu chuyện trên về sau đã được thêu dệt nên để khắc họa hình tượng Kenshin như một người quân tử, nhưng có lẽ giai thoại vẫn còn chứa chút ít nào đó sự thật, bởi dù không có sử sách nào chép lại việc Kenshin gửi muối cho Shingen cả, thì cũng không có ghi chép nào kể lại việc ông ta tham gia vào việc cấm vận muối hết. Đó cũng có thể là do bản ghi chép đã bị mất hoặc chưa được tìm thấy (những ghi chép về việc ông ta gửi muối cho Shingen cũng vậy). Nhưng cứ giả định rằng Kenshin không tham gia vào vụ việc trên đi, thì trong khoảng thời gian Shinano và Kai đang bị thiếu muối ăn, người dân sẽ tự động cho rằng số muối họ nhận được đến từ lãnh thổ của Kenshin, và có lẽ đó là khởi nguồn của giai thoại này. Nhưng chắc chắn là có khá nhiều lý do khác ngoài việc Kenshin quân tử không tham gia cấm muối.
