Ở một thời điểm nào đó, có một bà mẹ giận dữ với đứa con trai của mình: “Động tí là khóc, như cái đồ đàn bà ấy!”. Ở một thời điểm nào đó, có cô vợ hét lên với chồng mình rằng: “Chuyện cỏn con vậy anh cũng để ý, sao tính anh đàn bà thế?”. Ở một thời điểm nào đó, có ông sếp lớn than với cấp dưới rằng: “Đấy, giao có chút việc mà lúc nào nhìn cũng lu bu nhà cửa chồng con, đúng là đàn bà.”
Câu chuyện đó vừa xa vời vừa quen thuộc, có thể nó là chuyện của bạn, có thể là chuyện của xung quanh, có thể bạn vừa phải chịu tổn thương, có thể bạn vừa mới là người thốt ra những lời đó. “Ở một thời điểm nào đó” không có nghĩa là nó chưa diễn ra, mà là nó diễn ra nhiều đến nỗi, không một thời điểm đặc biệt duy nhất nào có thể xác định được, nó là chuyện của mọi thời điểm, cái chuyện “Đồ đàn bà!”
Đàn bà, có lẽ là tập hợp của mọi thói tính gây khó chịu nhất? Lắm mồm cũng là đàn bà, yếu đuối dựa dẫm cũng là đàn bà, có chanh chua đanh đá cũng là đàn bà, nhỏ mọn, tầm thường, chấp vặt, tất cả đều là của đàn bà. Khi đàn bà được lấy ra làm hình tượng so sánh, điều đó có nghĩa là gì? Đối với nữ giới điều này chính xác là một sự miệt thị và xúc phạm. Đối với một người nam giới bị lấy ra so sánh, điều này phủ nhận đồng thời cũng nhắc nhở con người họ phải cư xử “phù hợp giới tính” hơn. Nhưng…
Giống đàn bà thì có gì mà xấu?
Khi khoa học công bố sự khác biệt về mặt cấu trúc giữa não nam và não nữ, nhiều người đã lập tức dùng những nghiên cứu khoa học đó để cổ súy cho những mệnh đề về sự “khác biệt bẩm sinh” giữa đàn ông và đàn bà. Đàn bà thì có tư duy hình học kém hơn, vì vậy thì sẽ thua kém trong tư duy toán học, khả năng xác định phương hướng, khả năng vận hành máy móc. Đàn bà có phần não về cảm xúc và ngôn ngữ phát triển hơn, vì vậy thường là người bi lụy, thiếu lý trí và hay càm ràm, buôn chuyện hơn. Con người cứ tin vào những chuyện như vậy, và cố gắng giữ cho tất cả mọi người cùng tin vào những chuyện như vậy thông qua những phát ngôn của bản thân. Thực tế, khi xét 2 mệnh đề trên, dù đàn bà có ở trong thế hơn (về mặt cảm xúc) hay kém (về mặt tư duy hình học) thì kết luận cuối cùng vẫn sẽ là một lưỡi dao chĩa về phía những người phụ nữ và khoét sâu sự khác biệt trong cách nhìn nhận hai giới.
Được thôi, vậy thì đổi hai mệnh đề này lại. Nam giới thường có tư duy hình học tốt hơn, vì vậy thường làm tốt hơn ở các công việc liên quan tới định hướng, điều khiển máy móc, các bộ môn khoa học như Toán và Vật lý. Nữ giới thường có mặt cảm xúc và ngôn ngữ phát triển hơn, vì vậy sẽ thể hiện tốt hơn trong các công việc liên quan tới cảm nhận, chăm sóc hay văn chương. Cả hai mệnh đề đều cùng hướng đến sự tích cực về hai giới, vậy là đủ công bằng chưa? Câu trả lời trả lời là chưa cho đến chừng nào con người ngừng lấy những tư duy kiểu này ra để bắt ép những nạn nhân phải trở thành những thứ mà họ được-sinh-ra-để-giỏi, phủ nhận con người thật của họ bằng những cái mác giới tính. Điều này không khác so với việc, bạn bước vào một cửa hàng, mua một chai nước, người nhân viên đột nhiên đưa một chai nước suối cho bạn và nói “Mọi người giống như bạn hay mua nước suối, vì vậy, bạn chỉ được mua nước suối.”
Cũng cần nói lại rằng, đó là con người chứ không phải nghiên cứu khoa học là thứ gán những thói xấu cho người đàn bà. Khoa học cũng đưa ra luận điểm, bộ não con người linh hoạt trong việc tái phân bổ các chất, đặc biệt là chất trắng, vì vậy con người sẽ giỏi ở những lĩnh vực họ hay luyện tập, và rằng con người vẫn chưa thực ưu việt đến độ sử dụng hết được những tài nguyên não dẫu chúng có nhiều hơn ở khía cạnh nào đi chăng nữa, vì vậy, ít phát triển hơn ở 1 phần não nhất định chưa thể đặt một người vào giới hạn của cái có thể và không thể, cái phù hợp và không phù hợp.
Giống đàn bà thì không xấu, tư duy con người đã làm cho nó xấu. Cho nên, thực chất, giống đàn bà chính là…
“Giống đàn bà” chính là một mệnh đề mở. Một con người luôn tồn tại với nhiều mặt của họ, giới tính chỉ là 1 trong số đó. Đánh giá nhận thức, tình cảm, hành vi của một người bằng 1 câu nói đầy sự miệt thị là vô trách nhiệm và khiên cưỡng. Không có gì là bất tự nhiên khi một bé nam thích màu hồng hay bịn rịn nước mắt, bởi tất cả những gì được phép xuất hiện và tồn tại trong cuộc sống đều đã là tự nhiên, thứ khiến cho nó bất tự nhiên chỉ là những khuôn mẫu và định kiến nguy hiểm của con người.
Vì vậy, đừng giống đàn bà, hay giống đàn ông, hãy giống chính mình.
Và, hãy có ý thức với những phát ngôn của bản thân, bởi trên hết, ai cũng có ít nhất một người phụ nữ mà họ cần biết ơn trong đời.
1. https://www.nature.com/articles/d41586-019-00677-x
2. Joel D, Garcia-Falgueras A, Swaab D. The complex relationships between sex and the brain. [published online September 11, 2019.] Neuroscientist. doi:10.1177/1073858419867298
3. Shalev G, Admon R, Berman Z, Joel D. A mosaic of sex-related structural changes in the human brain following exposure to real-life stress. Brain Struct Funct. 2020;225(1):461-466
