Từ lâu các nhà tâm lý học đã chú ý đến những sự khác nhau có tính chất cá biệt trong hành vi của con người. Ngay từ thời cổ đại, những người có kinh nghiệm đã ghi nhận rằng có những hình ảnh hành vi tiêu biểu cho một cá nhân. Trong một tình huống nào đó, một người có những đặc tính hành vi nhất định sẽ hành động chỉ như thế này mà không như thế khác.
Ngay ở Hy Lạp cổ đại, để chỉ những đặc điểm cá biệt của cá nhân, người ta đưa ra thuật ngữ khí chất (temperament). Lịch sử còn ghi lại tên tuổi Hippocrates (377 – 460 TCN) – cha đẻ của Y học và là người thầy thuốc vĩ đại nhất lịch sử thời Hy Lạp cổ đại – người đã phát hiện ra các khí chất. Những công trình nghiên cứu chứng minh rằng Hippocrates đã chỉ có một tư tưởng là có bốn chất lỏng trong cơ thể người ta và tỉ lệ khác nhau của các chất đó là cái quyết định hành vi của con người.
Một bác sĩ La Mã là Galen (130 – 250 TCN) đã hoàn thiện kỹ thuật của Hippocrates và phân loại con người thành bốn loại tương ứng với bốn khí chất. Các bác sĩ Hy Lạp – La Mã cổ đại đều cho rằng mỗi một khí chất đều phụ thuộc vào tỉ lệ giữa máu, chất nhầy và mật trong cơ thể người ta. Họ đã nêu lên các đặc tính sau đây của khí chất cơ bản.
+ Kiểu linh hoạt: Theo ý kiến của các bác sĩ điều đó thể hiện tiêu biểu ở sự có nhiều máu trong cơ thể. Kiểu này dễ thay đổi sự quyến luyến, thói quen. Tâm trạng của người kiểu này dễ chuyển sang các trạng thái có tính chất khác nhau. Người kiểu khí chất linh hoạt là người yêu đời, nhanh nhẹn, nhanh trí nhưng ít kiên nhẫn.
+ Kiểu sôi nổi: Đây là kiểu có số lượng mật vàng tiết ra nhiều. Vì vậy cảm xúc của người kiểu này biểu hiện rất rõ, nhất là các cảm xúc xấu. Người kiểu khí chất này sôi nổi, thường hay nóng nảy mặc dù sự nóng nảy qua đi rất nhanh. Người kiểu này rất nhanh nhẹn, rất có nghị lực và rất kiên quyết. Khi vui sướng hay đau khổ họ đều có rung động sâu sắc.
+ Kiểu điềm tĩnh: Trong cơ thể người thuộc kiểu điềm tĩnh có nhiều nước nhớt. Đặc điểm chủ yếu của kiểu này là kém nhanh nhẹn, hưng phấn cảm xúc yếu. Tuy vậy, thái độ bình tĩnh và kiên định đối với hiện thực thường là điều tốt. Người điềm tĩnh thường khó bị mất bản lĩnh. Thói quen và kĩ xảo của người kiểu này rất cố định và khó thay đổi.
+ Kiểu ưu tư: Trong cơ thể mà người kiểu này có nhiều mật đen hơn. Cảm xúc của người kiểu này mang tính chất mềm yếu. Bất kì một thất bại nào cũng gây ra ức chế. Người kiểu này hầu như luôn luôn u sầu. Tất cả mọi rung động ở người kiểu này đều xảy ra chậm chạp, nhưng khí sắc, tâm lý của người kiểu này dễ bị thương tổn. Trong đại đa số trường hợp những người kiểu này đều tỏ ra thụ động và tò mò.
Đến nay khoa học đã có những bước tiến vượt bậc nhưng những nét tiêu biểu của các kiểu khí chất được các nhà tư tưởng Hy Lạp – La Mã cổ đại mô tả là khá chính xác, đúng đắn về mặt tâm lý và ngày nay vẫn giữ nguyên ý nghĩa của mình.
Các thuộc tính tâm lý điển hình của nhân cách
Nguồn: tâm lý học ứng dụng
