12 nguyên mẫu nhân vật người yêu phim cần biết
NGUYÊN MẪU LÀ GÌ?
Archetype hay “nguyên mẫu” là sự kết hợp của động từ archein (khởi đầu) và danh từ typos (hình mẫu) trong tiếng Hy Lạp cổ. Trong lý thuyết về tâm thần, nhà tâm lý học Carl Gustav Jung đã sử dụng khái niệm nguyên mẫu để định nghĩa các cảm xúc, loại hình tính cách hoặc những đặc tính trưng xuyên suốt trải nghiệm chung của mọi cá thể sống (Jung 1954). Tất nhiên, mỗi cá nhân đều có suy nghĩ và hành vi có thể phù hợp với nhiều hơn một nguyên mẫu, tuy nhiên sẽ có một nguyên mẫu nổi bật hơn cả.
NGUYÊN MẪU CÓ PHẢI LÀ RẬP KHUÔN?
Mặc dù vẫn có những điểm tương đồng giữa archetype (nguyên mẫu), stereotype (khuôn mẫu), stock character (nhân vật định kiến) và cliché (kịch bản rập khuôn), đó vẫn là những khái niệm hoàn toàn riêng biệt. Theo quy tắc, archetype và stock character đóng vai trò như chỉ dẫn cho quá trình xây dựng nhân vật trong khi stereotype và cliché là những nhãn dán tiêu cực dùng để miêu tả lối kể chuyện tệ hoặc cách suy nghĩ nông cạn. Từ điển Britannica đã định nghĩa những khái niệm này như sau:
• Stereotype: là những niềm tin thiếu công bằng và sai sự thật rằng mọi người hoặc sự vật có cùng một đặc điểm nào đó thường giống nhau.
• Stock character: là một nhân vật phim đại diện cho một kiểu nhân vật và khán giả có thể dễ dàng nhận thấy nó thuộc về một thể loại nhất định nào đó.
• Cliché: là một cụm từ hoặc cách diễn đạt đã được sử dụng quá thường xuyên khiến nó không còn mới mẻ hoặc thú vị.
Trong những nguyên mẫu được Jung đề cập đến, những nguyên mẫu được sử dụng phổ biến nhất trong văn học và điện ảnh bao gồm người hùng (the hero), tình nhân (the lover), người bảo hộ (the caregiver), pháp sư (the magician), người kiến tạo (the creator), thường dân (the everyman), người ngây thơ (the innocent), kẻ nổi loạn (the rebel), người cai trị (the ruler), nhà hiền triết (the sage), nhà khai phá (the explorer), và kẻ pha trò (the jester).
Mỗi khuôn mẫu đều có đặc điểm nhận biết, khát vọng, điểm mạnh, điểm yếu và nỗi sợ riêng. Đây là những “nguyên liệu” giúp phát triển tuyến truyện của nhân vật.
Nguồn tham khảo:
Jung, C.G. (1954), “Psychological aspects of the mother archetype”, The Collected Works of Jung, C.G., Read, H., Fordham, M. and Adler, G. (Eds), Routledge, London, Vol. 9, pp. 75-110.
