Sự thật đáng buồn về những con người thông minh là gì?

Sự thật đáng buồn về những con người thông minh là gì?

A: Ian Mathews, Giám Đốc Cấp Cao tại hai Công ty Fortune 500 (1999-nay)

========Những kỹ sư hạt nhân thông minh lắm nhé.

Giống kiểu Good Will Hunting ấy.

Có hẳn thứ bậc về thông minh trong ngành Kỹ thuật đó, và ngành “Hạt nhân” sẽ đứng ở vị trí đầu luôn.

Tôi từng ở cùng tầng với bốn kỹ sư hạt nhân hồi năm nhất tại đại học Purdue. Tôi học Kỹ thuật Cơ khí, tức là trong năm nhất, tôi sẽ học cùng khá nhiều môn với mấy gã bên Hạt nhân kia.

Mấy gã đó ngầu lòi lắm luôn. Họ khoái uống bia, chơi poker, và lúc nào cũng mở cửa phòng.

Những thiên tài hướng ngoại thực sự.

Tôi chẳng lúc nào thấy họ học hành gì.

Họ học qua những môn học kỹ thuật cốt lõi ở một trường đại học kỹ thuật trong top 5 cứ như thể Lebron James đang thi đấu với một đội tại trường cao đẳng cộng đồng nào đó vậy.

Nếu phải cần nhờ gì, tôi sẽ qua gặp mấy gã đó cơ đấy. Và lúc nào cũng thấy đám đó có mặt, hăm hở chơi điện tử và vui lòng giúp đỡ.

Họ làm xong bài kiểm tra cuối kỳ của những môn rất khó chỉ trong vòng 30 phút. Những người còn lại đang cố gắng hoàn thành trong thời gian được cho phép này.

Điều đặc biệt ở nhóm người này là cách họ vượt trội so với các kỹ sư khác, những con người vốn cũng rất xuất sắc so với các ngành học khác nếu nói về toán học và khoa học.

Nếu coi các kỹ sư là mấy tay golf PGA tại đại học thì, chắc mấy gã học Hạt nhân đó sẽ là Tiger Woods.

Họ cũng cực kỳ khiêm tốn về vấn đề này. Lúc đó tôi đã biết rằng định mệnh họ đã được gắn liền với những điều vĩ đại.

Tôi cũng gặp rất nhiều người tài năng trong lĩnh vực kỹ thuật cơ khí, điện và hóa học. Họ khiến mọi thứ trông có vẻ khá dễ dàng, cũng như mấy gã bên hạt nhân kia vậy.

Ấy là những người đầu tiên nhận được đề nghị việc làm và có quyền lựa chọn công ty làm việc sau khi tốt nghiệp. Họ nhận được những việc “thơm” hơn so với kỹ sư bình thường, và trung bình sẽ kiếm được nhiều hơn khoảng 15-20%.

Họ xứng đáng được như thế mà. Cần tới ba người như tôi mới làm xong những việc mà một kỹ sư ưu tú có thể hoàn thành.

Tôi đã chọn hướng làm về bán hàng kỹ thuật, đi bán những thiết bị B2B (doanh nghiệp cho doanh nghiệp) cho một công ty công nghiệp lớn. Trí thông minh cũng ít nhiều có ích. Quan trọng là phải biết vực dậycơ.

Bạn cần phải cảm thấy thoải mái với việc thất bại hết lầm này tới lần khác, và dù thế nào cũng phải nhấc điện thoại lên và gọi tiếp. Bán hàng chính là khiêm nhường, và luôn phải xem lại cái tôi của mình trước tiên.

Nhưng những người làm chủ được kỹ năng đó thường lại thăng tiến trong công ty nhanh hơn nhiều so với những người đảm nhiệm vai trò kỹ thuật nào đấy. Nếu không có khách hàng, công ty sẽ chẳng có gì hết. Người nào biết cách tìm ra khách hàng và gia tăng doanh số sẽ được coi trọng.

Tôi luôn giữ liên lạc với nhiều người trong số những sinh viên ưu tú sau khi ra trường.

Sau một vài năm, tôi thấy khá lạ lùng khi họ không thay đổi mấy. Họ vẫn làm ở cùng vị trí khi mới bắt đầu.

Họ sẽ kêu ca về lương bổng, cảm thấy chán chường hay than vãn về những giám đốc chả biết cái gì.

Nhưng họ lại chẳng làm gì cả.

Tôi hỏi rằng tại sao họ không nghỉ để xin vào một hãng nhỏ hơn nào đấy hoặc chế tạo tàu vũ trụ cho công ty lớn chẳng hạn.

“Tôi không biết nữa. Xa vời quá.”

Tôi sẽ gợi ý ra vài thứ ra tiền hơn để họ rời khỏi mấy cái ‘hộp công sở’ đó.

Họ chẳng hứng thú gì hết.

“Việc bán hàng không hợp với tôi. Không, anh bạn nhé.”

Tôi hiểu mà; không phải ai cũng bán hàng được.

Tôi sẽ hỏi xem họ có thích lãnh đạo người khác không. Ấy là những kỹ sư tài năng có thể chỉ đạo những kỹ sư trẻ hơn trong rất nhiều dự án khác nhau.

Và lại không thích.

“Anh đùa tôi à? Chịu trách nhiệm cho một đám nhóc hỉ mũi chưa sạch sao? Không đâu, cảm ơn nhé”.

Rõ ràng, họ không dám chấp nhận rủi ro, vì thế họ từ chối để đi làm một việc mà mình chẳng thích.

Tôi từng làm việc với những kỹ sư đã than phiền về nghề nghiệp của mình trên 30 năm, dù khách hàng rất khen ngợi tài năng của họ đấy.

Trong nhiều thập kỷ, có cứ sửa đi sửa lại món đồ đó, chẳng bao giờ dám làm việc gì khác.

Ở trường, bài thi nào họ cũng đứng đầu mà. Toàn bộ ý thức bản thân của họ gói gọn trong việc phải trở thành người thông minh nhất tại bất kỳ nơi nào. Họ khiến mọi việc trông có vẻ dễ dàng bởi họ có thể kiểm soát được thành công của mình mà.

Nếu có một bài kiểm tra quan trọng nào, họ sẽ học, và trở thành người duy nhất làm bài kiểm tra đó. Tính cả rồi mà.

Nếu ở công ty có dự án nào, họ sẽ dùng trí thông minh tột đỉnh của mình để kiểm soát những gì có thể xảy ra. Các công thức, các phép tính sẽ tạo ra một giải pháp khách quan.

Hãy thử đề nghị những con người đó một vị trí sở hữu con đường dẫn tới thành công mang tính chủ quan hơn và họ sẽ chết lặng ngay.

Họ hiểu rằng thay đổi đồng nghĩa với việc mang nhiều trách nhiệm, nhưng lại ít quyền kiểm soát hơn. Sẽ có nhiều điều may rủi hơn và thành công tức là trước đó sẽ phải có vài thất bại nhỏ.

Đảm nhiệm một vị trí mà bản thân không kiểm soát được 100% tình hình đồng nghĩa với việc mạo hiểm cái danh hiệu kẻ thông minh mà họ đang mang bấy lâu, ít nhất trong suy nghĩ của họ là vậy.

Những con người thành công nhất tôi biết chưa chắc đã phải là những sinh viên xuất sắc nhất. Một vài người còn đội sổ chứ không được lọt vào hơn là danh sách sinh viên ưu tú của hiệu trưởng (dean’s list) đâu. Họ đã hiểu được rằng thất bại không phải là mãi mãi và giải quyết được thất bại đó bằng sự chăm chỉ của mình.

Nếu chẳng có việc gì dễ dàng trong quá trình trưởng thành, bạn sẽ trân trọng từng khoảnh khắc trong cuộc sống, trong công việc. Bạn sẽ chờ đợi nghịch cảnh, sẽ lên kế hoạch đối phó với nó.

Chỉ có một người dám liều lĩnh mà thôi. Anh ấy đã thăng tiến và giờ đang điều hành công ty rồi. Tôi mong rằng tất cả bọn họ đều giống anh, nhưng chuyện lại chẳng như vậy.

Sau hai mươi năm, nhiều người vẫn đang làm việc trong những văn phòng đó và vẫn kêu ca về những chuyện tương tự.

Tôi mong rằng họ sẽ được chế tạo tên lửa cho Musk chứ không bị mắc kẹt với những việc mình chẳng thích như thế.