Một nửa sự thật không còn là sự thật. Và sự thật là chúng ta chỉ biết, chỉ học có một nửa.
Chúng ta chỉ biết Việt Nam anh hùng kháng chiến chống xâm lăng. Nhưng ít ai biết rằng “lưỡi gươm mở cõi của người Việt cũng rất ghê hồn”. Ngàn năm qua đã có hơn chục quốc gia, vùng lãnh thổ độc lập bị sáp nhập vào Đất Việt. Tiêu biểu có: Đại Nguyên Lịch (vùng Cao Bằng ngày nay) bị Lý triều xoá sổ năm 1022. Ngưu Hống (quốc gia của người Thái ở Vùng Tây Bắc Việt Nam hiện nay), 5 tiểu vương quốc Cham, Thủy Xá, Hoả Xá, lãnh thổ Chân Lạp Thủy. Hàng loạt các quốc gia láng giềng đã hiểu thế nào là cơn thịnh nộ, ý chí Nam Đế của Đại Việt, tiêu biểu: có Đại Tống, Bồn Man, Lang Xa, Vạn Tượng, Khờ Me, và cả Siam…
Chúng ta biết chống Xâm Lăng oai hùng, nhưng lại lờ đi Nội chiến của người Nam còn khốc liệt dữ dội hơn nhiều lần.
Chúng ta biết những trận chiến oai hùng như Bạch Đằng giang Ngô Chúa phá Hoằng Thao, Lê Đế chém tướng Tống. Trận Như Nguyệt, Ba lần đánh bại Nguyên Mông, Trận Chi Lăng – Xương Giang, Trận Đống Đa. Nhưng nhiều người không biết cha ông buôn bán cũng rất cừ. Vùng Nghệ An – Hà Tĩnh đã từng là những thương cảng tấp nập tàu buôn. Từ Kỳ Anh – Khai Trại hình thành nên “con đường tơ lụa” xuyên Đông Nam Á lục địa.
Chúng ta biết Nam Đế, nhưng lại không biết trong thế giới China, vua ta chỉ là Giao chỉ quận vương, An Nam quốc vương. Và với thân phận chư hầu, ta phải nộp cống xưng thần, nhận sắc phong Vương của phương Bắc.
Nhiều người hâm mộ tôn sùng Quang Trung nhưng lại không biết “đấng Attila phương Đông” nhận Càn Long làm cha, đinh ninh dặn con trung thành yêu kính Thiên triều.
Nhiều người có thể biết các quân Vương Đại Việt nộp cống xưng thần với China hành lễ Chư hầu ngoại biên với Thiên tử. Nhưng không biết rằng các vua ta thích đi cống thiên tử, và rằng triều cống cũng hình thành nên một dòng thương mại đặc biệt.
Nhiều người không biết rằng, chỉ đến khi người Pháp với tàu đồng súng đại bác đã giựt Việt Nam khỏi vòng tay “mẫu quốc” China.
Nhật có Fukuzawa Yukichi với thoát Á luận. Thời Cận đại, ta thoát Tàu bằng… sức mạnh Đại Pháp.
Nhiều người lớn tiếng mạt sát sỉ nhục Nguyễn Ánh là “cõng rắn cắn gà nhà” không biết tới công lao trời biển của ông trong việc dẹp bỏ sự hung bạo của Tây Sơn, thống nhất quốc gia.
Nhiều người chửi triều Nguyễn nhu nhược bán nước, hoặc bảo thủ không chịu canh tân. Họ không biết rằng Tự Đức hoàng đế yêu quốc gia, yêu dân nước Nam. Ông đã bảo vệ vương quốc và thần dân của mình bằng năng lực tối đa và mọi thứ có thể.
Và canh tân không phải là một bài luận, nó cần có một bệ đỡ là một giai tầng xã hội đủ mạnh đang khát khao cải cách.
Sử ư? Chúng ta chỉ học có một nửa. Chúng ta chỉ biết những thứ mà người ta muốn chúng ta biết. Một nửa sự thật không là sự thật, nhưng đại đa số đang tôn sùng 1/2 đó như thánh thần, mổ mả tổ tông.
Chúng ta gọi 1/2 đó là lịch sử nước nhà! Thương thay!
